tưởng theo Bonaparte và khuynh hướng tự do, và bị buộc tội vô bằng trong
vụ án Didier. Khi người ta lùng bắt y, y trốn trên một mái nhà và bị xả súng
bắn chết.
[127] Mười lăm xu (quinze sols) : một quan bằng 20 xu.
[128] R. P. Malagrida: có lẽ là Gabriel Malagrida (1689-1761) , tu sĩ người
Ý, tham gia ám sát vua Bồ Đào Nha, bị xử tử năm 1761; để lại nhiều tác
phẩm có tính chất tôn giáo, và ba vở kịch để diễn trong các trường đạo.
(Theo chú thích của bản Liên Xô).
[129] Huấn dụ (mandement) : đây là chỉ huấn dụ của đức giám mục hay
tổng giám mục gửi cho giáo dân trong địa phận.
[130] Sông Rhin: tên một con sông lớn ở châu Âu, bắt nguồn từ dặng núi
Alpes, chảy qua bình nguyên Alsace, qua miền Cologne (Đức) , qua miền
Hà Lan và đổ vào Bắc Hải. Nói chung, đó là ranh giới thiên nhiên giữa
miền Alsace (Pháp) và nước Đức.
[131] Uzè: quận lỵ ở 25km phía Bắc thành phố Nime (trong tỉnh Gard,
miền Nam nước Pháp).
[132] Ligouri: đây chắc là nói thánh Alphonse de Ligouri (Ligouri) , tu sĩ ở
thành Naples (Ý) ; sáng lập ra dòng Thánh Cứu thế (1696-1787). Tác giả
nhiều tác phẩm tôn giáo nổi tiếng về tính chất độc đoán và giáo điều.
[133] Jean Chouart: đây nói về bài ngụ ngôn của La Fontaine đầu đề là
“Ông cố đạo và người chết” trong đó anh chàng Jean Chouart tính toán xem
cách nào chôn cất có lợi cho hắn hơn cả, nhưng chính hắn cũng chết.
[134] Gros: tác giả lấy tên một nhân vật có thực, là giáo sư dạy toán ở
thành Grennoble, chính kiến cách mạng tư sản, rất chú ý đến Stendhal là
học trò của mình; Stendhal thường nhắc đến ông trong các tác phẩm của
mình.
