[153] Violette: tên gọi một thứ hoa, màu tím, mùi thơm nhẹ, kín đáo; trong
khoa ngôn ngữ các loài hoa, thì hoa này tượng trưng cho sự khiêm tốn,
hoặc cho tình yêu thầm kín.
[154] Nàng Héloise mới (La Nouvelle Héloise) ; tiểu thuyết trứ danh của
Jean-Jacques Rousseau, ra đời năm 1761, đầy tính lãng mạn và nồng nhiệt
đắm say.
[155] Thiếu
[156] Dôle: quận lỵ trong tỉnh Jura trên bờ sông Doubs.
[157] Intelligenti pauca: tiếng La tinh, nghĩa là: “Đối với người hiểu biết, ít
lời thôi cũng đủ”.
[158] Bossuet, Arnault, Fleury; Bossuet giám mục, có tài hùng biện, những
bài giảng của ông được coi là những áng văn học tuyệt tác của thế kỷ XVII
(1627-1704).
Arnault (1612-1694) , nhà thần học Pháp nổi tiếng, sinh ở Paris, bênh vực
phái Janséniste chống với dòng Jésuites.
Fleury, đã chú thích ở trên.
[159] Biến cố khủng khiếp (coup terrible) : đây ý nói đến cái chết.
[160] Vale et me ama: tiếng La tinh, nghĩa là: “Bạn hãy mạnh khỏe và yêu
thương tôi”.
[161] Bộ sách năm quyển... (Pentateuque) ; năm quyển mở đầu Cựu ước,
hợp thành một bộ, gọi chung là Pentateuque.
[162] Giáo hội Gallicane (Eglise Gallicane) , tức là giáo hội Pháp, chủ
trương không lệ thuộc uy quyền của Giáo hoàng.
