[288] Locke: nhà triết học Anh (1632-1704) , tác giả bộ sách Tiểu luận về
trí thức.
289.... de Rênal: bản Bucci chữa là: de Rênal, bị bãi chức.
[290] ... Phái tự do đưa lên: ở đây Stendhal ám chỉ cái chuyện mà hồi đó
người ta gọi là “cuộc phân đảng bảo hoàng” (la détection royaliste) nghĩa là
cuộc liên kết của phái tự do với một số nghị sĩ bảo hoàng trong cuộc tuyển
cử năm 1827.
[291] ... Julien biết: bản in đầu tiên in lầm là: “ông de Valenod được Julien
cho biết...”. Đây có chữa lại theo bản 1854. Bản Bucci thì chữa là: “Julien
được ông de Valenod cho biết...”.
[292] ... đã làm: bản Bucci chữa thêm: “Gia đình của người chết, bây giờ
sống ra sao? Ý nghĩ đó làm cho lòng anh thắt lại”.
[293] Pellico nhà văn Ý (1789-1854).
[294] Tưởng chừng trông thấy, bản Bucci chữa là: “trông thấy ông ta, cô
tưởng chừng trông thấy...”.
[295] những anh ngố có mép mạ vàng (ces nigauds à tranches dorées) :
nghĩa bóng, chỉ những quyển sách có mép mạ vàng lộng lẫy, nhưng chứa
đựng những tư tưởng mà cô ta cho là ngô nghê.
[296] Provence: tên một xứ cũ ở cực Nam nước Pháp, khí hậu Địa Trung
Hải, nắng đẹp, trời xanh ngắt. (Matinde đi nghỉ ở Hyères là ở miền đó. )
[297] cung điện Alhambra của thành Grenade (l’Alhambra de Grenade) :
cung điện trứ danh của các vua dân tộc Môrơ, ở thành Grenade (Tây Ban
Nha) , có những khu vườn tráng lệ.
