[315] Paul-Louis Courier: nhà văn Pháp, sinh tại Paris (1772-1825) , có viết
những bài châm biếm chế độ Trùng hưng rất cay độc và xuất sắc. Trong bài
Trả lời những thư nặc danh, ông đã phản đối mạnh mẽ câu lăng mạ bằng
tiếng Hy Lạp, gọi ông là khuyển nho.
[316] Murat: em rể Napoléon, chồng của Caroline Bonaparte, thống chế
nước Pháp, sinh năm 1767, làm vua thành Naples từ 1808 đến 1815, bị xử
bắn năm 1845.
[317] Wasington: một trong những nhà sáng lập ra nền cộng hòa Hoa kỳ,
ông là tổng thống đầu tiên của nước Hoa Kỳ. (1732-1799).
[318] Marino Faliero: nhân vật lịch sử, thống lãnh Venise từ 1354 đến
1355, bị bọn quí tộc xử tử hình vì đã âm mưu chống lại họ; làm đề tài cho
vở kịch thơ của Byron (1820).
[319] Casimir Delavigne: nhà thơ và kịch tác gia Pháp (1793-1843).
[320] Israel Bertuccio: bản Bucci thêm: “chỉ là một anh thợ mộc ở công
binh xưởng”.
[321] Dòng dõi cao sang biết: mấy bản Bucci thêm: “nhưng về khí phách
thì héo hon biết mấy, mờ nhạt biết mấy”.
[322] Pichegru: tướng lĩnh Pháp (1761-1804) , có chiến công lừng lẫy
nhưng đầy lòng tham vọng, âm mưu dấy loạn chống Napoléon, bị bắt, thắt
cổ chết bằng vải ca vát.
[323] La Fayette: hầu tước de La Fayette, tướng tĩnh và chính trị gia người
Pháp (1757-1834) , tham gia tích cực vào cuộc chiến tranh giải phóng ở
Mỹ; ở Pháp, tham gia các cuộc cách mạng 1789 và 1830, với khuynh
hướng bảo hoàng tự do.
