[324] bản Bucci thêm: “vì dẫu sao những chuyện đó không dễ dàng như
bắn một phát súng lục...”
[325] Vély: bản Liên Xô in là Velly, và chú thích là: “Paul-Prancois Velly
(1709-1759) , tác giả của 8 cuốn lịch sử xứ Flandre mà ông viết còn dở
dang”.
[326] Michel-Ange: họa sĩ, điêu khắc gia, kiến trúc sư và thi sĩ người Ý
(1475-1564). Có vẽ nhiều bức bích họa nhà thờ, về đề tài lấy trong Kinh
Thánh.
[327] Piémont: một xứ ở miền Nam nước Ý.
[328] Turin; thủ phủ xứ Piedmont nước Ý (Tiếng Ý là Turino)
[329] Tập thơ của một nữ tu sĩ Bồ Đào Nha (Lettes d‘une Religieuse
portugaise) : đây là nói về Tập thơ Bồ Đào Nha (Lettres portugaise) của
Marianne Alcagasada, 1669; đó là một tập thơ tình của một nữ tu viện
trưởng gửi cho Chamillard, người sau này trở thành nguyên soái xứ
Flandre. Tập thư đã được xuất bản dưới nhan đề trên. Stendhal rất thích tập
thơ này vì những cảm xúc chân thật, tha thiết và vô cùng ngây thơ (Chú
thích của bản Liên Xô).
[330] Thật là oái oăm: nguyên văn là “Sans doute le diable uy perd rien”.
(Hẳn là con quỷ không thiệt thòi gì trong cái đó) , ý nói là hành động của
cô ta như vậy, thật không phải do trí khôn ngoan sáng suốt, mà chắc hẳn là
do những lực lượng ma quái nó cám dỗ xui nên, làm cho tâm hồn bị lầm lạc
đau khổ vì tình cảm rắc rối oái oăm. Đây dịch thoát lấy ý.
[331] Hernani: (vở kịch nổi tiếng của Victor Hugo) đã được công diễn ngày
25-2- 1830.
[332] Thư tống ngục (Lettres de cachet) : thư có niêm phong bằng dấu ấn
của nhà vua, trong đó có lệnh cho bắt bỏ tù hoặc đày một người mà mình
