Điển để chấm dứt chiến tranh ba chục năm. Hòa ước này đem lại cho nước
Pháp đất đai tỉnh Alsace.
[449] Phong huyền cầm (harpe éotienne) ; một thứ nhạc khí có dây, khi đàn
treo lên, có gió thổi vào thì những dây đó lên tiếng du dương.
[450] Thiên Mặc thị (Apocalypse) : thiên cuối cùng trong Tân ước, tượng
trưng và huyền bí, rất tối nghĩa, nhưng thi vị chứa chan.
[451] Dorat: thi sĩ Pháp Claude Joseph Dorat, sinh tại Paris (1734-1780) ,
loại phù phiếm thanh lịch và kiểu cách. (Đừng lầm với Jean Dorat, thi sĩ
của nhóm Pléiade, thầy của Ronsard (1508-1588).
[452] Lichtemberg. Tức là Georges Christoph Lichtemberg (1742-1799) ,
nhà vật lý học và nhà văn trào phúng Đức.
[453] Manon Lescaut: tiểu thuyết nổi tiếng của linh mục Abbé Prévost, ra
đời năm 1731, kể chuyện tình duyên giữa chàng hiệp sĩ de Grieux với nàng
Manon. Sau, được dụng thành ca vũ nhạc thoại kịch, nhạc của Massenet,
1884. Còn vũ khúc nói đây là do Scribe viết lời, Halévy soạn nhạc, biểu
diễn ngày 3-5- 1830.
[454] ... một ý kiến nào: theo đúng nguyên văn là: “nhưng thường không có
được một buổi tối một ý kiến”. Dịch thoát lấy ý.
[455] Girodet: tức là Anne Louis Girodet de Roussy, biệt danh là Girodet
Trioson, nhà họa sĩ Pháp (1767-1824) , đã vẽ những tác phẩm Cuộc chôn
cất nàng Atala, Giấc ngủ của Endymion, Nạn Hồng thủy... Sau khi ông
chết, người ta có xuất bản của ông một số thơ ca, truyện ngắn.
[456] … nghĩ bụng, tác giả không nói rõ, nhưng đây phải là tả lúc Julien đã
trở về phòng riêng.
