— Bà lầm to rồi! Ông trả lời. Thế nào! Biếu xén một người mà chúng ta
được hoàn toàn mãn ý, và giúp việc chúng ta tốt ư? Chỉ khi nào hắn chểnh
mảng thì ta mới phải khích lệ chứ.
Cái cách nhìn đó lúc này làm cho bà de Rênal lấy làm xấu hổ; trước khi
Julien đến nhà, có lẽ bà không để ý. Không bao giờ trông thấy y cực kỳ tinh
tươm, tuy rất đơn giản, của anh thầy tu trẻ tuổi, mà bà không tự hỏi: Anh
chàng tội nghiệp kia, chả biết làm thế nào mà tinh tươm được như thế kia
nhỉ?
Dần dần, bà thương hại cả những thiếu thốn của Julien, chứ không lấy làm
chướng.
Bà de Rênal thuộc vào loại đàn bà tỉnh lẻ mà người ta rất có thể cho là ngu
dại, trong mười lăm ngày đầu tiên được gặp. Bà chả có một chút kinh
nghiệm gì về đời sống, và chẳng buồn nói năng gì. Bẩm sinh có một tâm
hồn u nhã và kiêu kỳ, cái bản năng hạnh phúc tự nhiên của tất cả muôn loài
làm cho nhiều khi bà không để ý một tí gì đến mọi hành động của những
con người thô bỉ mà sự tình cờ đã ném bà vào giữa đám họ.
Nếu bà được học hành đôi chút, thì chắc thế nào cái tính tình tự nhiên và trí
thông minh linh lợi của bà cũng được nổi trội. Nhưng vì là kẻ được thừa kế
gia tài, bà đã được nuôi nấng ở bên cạnh các bà phước thờ kính say mê Hội
Thánh tâm chúa Jésus [55] , họ căm thù kịch liệt những người Pháp nào
ghét dòng Jésuites [56] . Bà de Rênal có đủ lương tri để quên nhanh chóng,
cho là vô nghĩa lý, tất cả những điều học được ở nhà tu kín nhưng bà chẳng
có gì để thay thế vào đó, và rút cục là chẳng biết gì hết.
Những lời nịnh nọt mà bà được nghe quá sớm vì là kẻ kế thừa một gia tài
lớn và một khuynh hướng nhất quyết sùng đạo say mê đã làm cho bà có
một nếp sống hoàn toàn nội tâm. Với vẻ ngoài tuyệt đối khiêm nhường và
hoàn toàn chiều theo ý muốn của chồng, mà các ông chồng ở Verrières vẫn
kể làm gương cho vợ và ông de Rênal lấy làm hãnh diện, cái nết na của bà
