mặt thương xót. Nhưng những người dân bình thường, chẳng có quan hệ gì
với ông lại tỏ ra oai phong lẫm liệt. Ngay cả khi bị xử tội, họ vẫn cười nói
tự nhiên. Sự việc ấy làm chấn động cả thiên hạ, làm cho biết bao đấng
trượng phu mũ cao áo dài phải toát mồ hôi. Hành động cao cả như thế, vậy
mà không ai dám cầm bút viết nửa chữ, để giành lại vinh quang cho họ.
Quả thật là:
Quan cao không gánh việc cương thường
Phó mặc Tề dân một gánh mang.
Thời ấy Ngụy Yêm reo rắc tội ác, ai ai cũng ngấm ngầm nghiến răng căm
giận. Sao họ không dám dũng cảm làm như thế. Vậy mà họ vẫn nói: "Nhìn
thấy trái phải đảo điên, trắng đen lẫn lộn, một khi sôi máu, mắt nhìn bốc
lửa, liều thân chẳng tiếc, làm nên kì tích lưu danh thiên cổ". Tới nay vẫn
còn những chuyện mới lạ hiếm thấy. Đó là sau khi Ngụy Yêm chết được ba
bốn năm. Từ trong cuộc chơi đùa bình thường, trong đống tro tàn lại cháy
bùng lên một hòn than. Ai ngờ rằng trong đó còn có rất nhiều thay đổi âm
thầm, nhiều nguyên nhân ngoắt ngoéo. Chẳng khác nào:
Gương cũ còn bám bụi,
Nhân tài chưa hiện ra
Ông già lau mòn kính,
Viết truyền ghi sử xanh.
Vua băng hà, Sùng Trinh lên ngôi hoàng đế. Lấp bằng chiếc hố chôn người
đen ngòm vô duyên cớ trước đây. Trong triều ngoài nội cũng phải đội ơn
Sùng Trinh. Một thời dân chúng sống yên lành, no đủ. Song chẳng biết vì
sao, lụt lội hạn hán xảy ra liên tiếp, khiến dân chúng phải tha hương cầu
thực, mười người chết chín. Một số người nhờ nghề mọn tài hèn, lang
thang khắp nơi, mới kiếm được miếng ăn. Đúng là:
Không trải đời cay đắng
