lai vì mọi nỗi bất công hoàn thành trên trái đất.
Giêsu được làm mốc tính đếm như mốc số không. Nhưng Giêsu là người
thế nào trong sự tự nhận thức bi thảm của tinh thần? Và những cái đó cần
để làm gì? Chẳng lẽ chỉ là để chúng ta có lý do vĩnh viễn ăn năn hay sao?
Và tại sao từ khi Giêsu bước lên cây thập tự, trí óc con người mãi không
được thanh thản? Mà từ ngày ấy, rất nhiều thứ có tham vọng bất tử đã bị
lãng quên, đã biến thành tro bụi. Và khi đó, liệu người ta có luôn luôn nhớ
rằng đời người hoàn thiện hàng ngày: cái gì hôm nay là mới thì sáng mai đã
cũ, cái gì hôm nay tốt đẹp hơn thì ngày mai sẽ mờ nhạt đi trước những cái
còn tốt đẹp hơn nữa. Vậy thì tại sao những lời Giêsu nói lại không bị già cỗi
đi và không mất đi sức mạnh của mình? Chẳng lẽ tất cả những gì xảy ra từ
lúc Giêsu sinh ra cho tới khi bị hành hình trên cây thập tự, và hơn thế nữa,
tất cả những gì xuất phát từ Giêsu rồi đi vào các thời đại và các thế hệ,
chẳng lẽ tất cả những cái đó lại cần thiết và tất yếu đối với nhân loại đến
thế?
Và cuối cùng, đâu là ý nghĩa con đường này trong lịch sử loài người? Họ
đã thấu hiểu được gì? Họ đã đi tới điều gì? Và nếu mục đích thiêng liêng là
tư tưởng yêu mến con người, tư tưởng nhân đạo, như các trí tuệ uyên bác
khẳng định, tức là con đường của con người đi tới bản thân mình, đi tới sự
hoàn thiện vô tận trong bản thân mình với tư cách là tạo vật được phú cho
lý trí, vậy thì tại sao ngay từ lúc khởi thuỷ, con đường này đã được trù tính
một cách phức tạp, nặng nề và tàn khốc như vậy? Ai trù tính ra con đường
đó và trù tính để làm gì? Liệu con người có thể tồn tại hay không mà không
cần đến chủ nghĩa nhân đạo được mỗi người lý giải một khác, từ chủ nghĩa
nhân đạo Ki-Tô giáo đến chủ nghĩa nhân đạo theo thuyết vũ trụ, từ chủ
nghĩa nhân đạo vị kỷ xã hội, chủ nghĩa nhân đạo có tính giai cấp cho đến
chủ nghĩa nhân đạo trừu tượng về nguyên tắc? Và thế kỷ chúng ta cần gì
đến tôn giáo đã lỗi thời từ lâu trên con đường đó?
