ĐÔI BẠN CHÂN TÌNH - Trang 198

đường nếu anh không bị chết dịch hạch, ngoài kia còn nắm xương tàn của
Vỉctor; xa nữa, còn tu viện y đã sống những năm thiếu thời, còn cái lâu đài
nhà quý tộc với hai cô con gái mỹ miều, còn cô bé Rébecca đi lang thang và
bị ngườỉ ta săn đuổi, nếu cô không chết rồi.
Trong cuộc đời lang thang từ những năm bước vào đời đến giờ, y chẳng
sáng tác được nhiều. Chỉ có vài pho tượng làm ra trong xưởng của Niklaus,
đặc biệt pho tượng Thánh đồ Jean và tập giấy ghi lại những hình ảnh trong
trí, những hình ảnh không có thật, những điều tươi đẹp hay đau đớn trong ký
ức. Y có thể cứu vãn được kho tàng nội tâm ấy và thể hiện ra tác phẩrn nghệ
thuật chăng? Hay là sự thể cứ như thế này mãi: y đến những tỉnh khác,
những phong cảnh khác, đàn bà khác kinh nghiệm khác, thêm nhiều khoái
cảm khác, nhưng chỉ rút ra đươc sự khắc khoải đẹp đẽ nhưng đau thương
của một trái tim tràn đầy?
Để cho đời sống lừa gạt mình như vậy thì đáng xẩu hổ thật, thật vừa đáng
cườỉ vừa đáng khóc! Một là người ta sống bằng khoái cảm, tìm sỉnh lực dồi
dào trong vú bà mẹ Eva, như thế người ta sẽ hưởng nhiều thú vui cao nhã,
nhưng không có gì bảo vệ cho con người chống lại tính cách bất ổn, thất
thường của sự vật; người ta sẽ như cái nấm giữa rừng, mầu sắc sặc sỡ nhưng
chỉ đến hôm sau là thối nát, Hai là người ta tìm cách chống đỡ, người ta tự
giam hãm mình trong một xưởng vẽ, người ta xây dựng một tòa lâu đài cho
cuộc sống phù du: như thế người ta phải khước từ cuộc sống, người ta chỉ
còn là một công cụ, người ta sáng tạo cái gì vĩnh cửu thật, nhưng người ta
khô héo đi, người ta mất tự do, mất đời sống vuỉ vẻ tràn đầy; đó là trường
hợp thầy Niklaus.
Tuy nhiên, đời sống của ta chỉ có ý nghĩa nếu người ta sống cả hai cuộc đời
đó, nếu đời sống của ta không bị tiêu hủy bởi cái thế tiến thoái lưỡng nan
này: sáng tác mà không phâỉ trả giá sự sáng tác bằng cả cuộc đời mình!
Sống mà không từ khước sứ mạng cao cả của nghệ sĩ sáng tác! Lẽ nào lại
không thể sống như thế được?
Có lẽ có những người sống như thế được. Có lẽ có những cặp vợ chồng,
những người cha gia đình chung tình với vợ mà không mất ý thức khoái lạc;