ĐÔI BẠN CHÂN TÌNH - Trang 221

bửc họa cổ, những tượng đá và tượng gỗ trên ngai thờ, ngày xưa những vật
ấy, cũng ở chỗ ấy, không có gì khác nhưng bây giờ y mới ý thức được vẻ
đẹp và tinh thần chỉ đạo sự sáng tác. Pho tượng Đức Mẹ cổ bằng đá ở trong
nhà nguyện, y đã yêu mến từ thuờ nhỏ và đã lấy ra vẽ, nhưng đến hôm nay y
mới thấu đáo được vẻ đẹp và y nhận thấy tác phẩm thành công nhất, ý nghĩa
nhất của mình chưa thể vượt được nghệ phẩm siêu tuyệt này. Có biết bao
nhiêu những tác phẩm tuyệt diệu như thế, không một tác phẩm nào là kết
quả của sự ngẫu nhiên nhưng tất cả đều là sự thể hiện chung của một linh
hồn; ở một góc tường cổ, ở trên hàng cột, ở vòng cung trên nóc, những tác
phẩm ấy vẫn như ở cùng một trung tâm, vẫn một tinh thần duy nhất chỉ đạo
những công việc xây cất, chạm trổ, hội họa hay chỉ đạo nếp sống, nếp suy
tư, việc giảng dạy con em, tất cả đều có một phong thái thân thuộc và hòa
hợp với nhau như những cành cùng mọc trên một thân cây.
Giữa sự nhất trí hùng hồn và lặng lẽ của cái vũ trụ ấy, Goldmund cảm thấy
mình nhỏ bé, y còn cảm thấy mình nhỏ bé hơn khi trông thấy viện trưởng
Jean điều khiển cái thế giới quy củ mực thước của ông, thế giới ấy thật là
hùng mạnh nhưng cũng có vẻ duyên dáng thầm kín. Mặc dù viện trưởng
Jean thông thái kia có khác hẳn vị viện trưởng Daniel nhân từ, giản dị và
trung thực, nhưng người nào cũng phụng sự một toàn thể, một tư tưởng, một
trật tự, cũng hy sinh cả cá nhân mình do đó mà cao danh cả vọng. Chính cái
đó cũng như bộ y phục tu viện làm cho họ giống nhau.
Ở đây, giữa tu viện này, Goldmund thấy Narziss là người vô cùng cao trọng,
tuy rằng đối với y Narziss không có thái độ nào khác đối với bạn, thái độ
của người chủ nhà tư tế. Chẳng bao lâu y không dám gọi là Narziss và xưng
mày tao với anh nữa.
Một hôm y bảo: “Này ông viện trưởng Jean, tôi cũng phải quen gọi anh bằng
tên mới. Tôi muốn thưa chuyện với anh rằng ở đây tôi rất được toại ý. Tôi
rất muốn xưng hết tội với anh, và khi đã chuộc tội, tôi sẽ xin ở lại đây với tư
cách một người sư huynh thế tục. Nhưng sợ như vậy thì không còn tình bạn
nữa, anh là viện trưởng, còn tôi là sư huynh thế tục. Sống ở bên anh, nhìn
thấy công việc anh làm, còn tôi không làm gì, không sáng tác gì cả, tôi sẽ
không chịu đựng được lâu. Tôi cũng muốn làm việc để tỏ cho anh biết tôi có