ĐÔI BẠN CHÂN TÌNH - Trang 224

pho tượng, khi chú đã lấy những yếu tố bất nhất vô thường tạo ra chân dung
một người, chú đã làm cho người ấy trở thành hình thề thuần túy, như vậy là
nghệ sĩ đã thực hiện hình tướng của con người.”
“Tôi hiểu rồi.”
“Chú thấy tôi ở trong một hoàn cảnh mà chức vụ và bản chất của tôi tương
đối gặp những khó khăn trong việc tự thực hiện. Tôi sống giữa một hoàn
cảnh có nền nếp cổ truyền hợp với tôi và giúp đỡ tôi. Một tu viện không
phải là một thiên đàng; trong cũng đầy rẫy khuyết điểm; nhưng đời sống tu
viện theo đúng khuôn phép đối với những người như tôi thật là thuận tiện
hơn đời sống thế tục. Tôi không muốn nói đến luân lý đạo đức, những tư
tưởng thuần túy mà tôi có sứ mạng trau dồi và giảng dạy cần được bào vệ
khỏi ảnh hưởng thế tục, ấy là chỉ nói về phương diện thực tiễn mà thôi. Bởi
thế cho nên trong tu viện này tôi có thể tự thực hiện dễ dàng hơn chú. Thế
mà ở trong tình cảnh chú, chú cũng tìm ra con đường của mình, chú trở nên
một nghệ sĩ, tôi thấy chú thật là người đáng khen. Chú ở trong hoàn cảnh
khó khăn hơn tôi nhiều.”
Goldmund nghe lời khen vừa vui sướng vừa sượng sùng. Muốn lái câu
chuyện sang đường khác y vội ngắt lời bạn.
“Tôi đã hiểu được gần hết những điều anh nói. Nhưng cũng có một điều mà
tôi cố nhồi nó cũng không vào: cái mà anh gọi là tư tưởng thuần túy, nghĩa
là tư tưởng không có hình ảnh, chỉ dùng toàn chữ, với những chữ ấy không
thể tường tượng ra cái gì cả. Cái đó là cái quỷ gì vậy?”
“Đây nhé! Đây là một thí dụ để chú hiểu rõ. Chú hãy nghĩ đến toán học.
Những con số kia gợi lên những hình ảnh gì? Những dấu cộng và trừ, những
phương trình gợi lên cho chú hình ảnh gì? Chẳng có hình ảnh nào cả! Khi
chú làm một bài toán hay đại số không có hình ảnh nào đến giúp chú cả,
nhưng chúng dùng những công thức đã thuộc lòng để đem ra áp dụng.”
“Đúng thế. Nếu anh ra cho tôi một bài toán chỉ có những con số và những
dấu hiệu, tôi có thể giải đáp được mà không cần đến một hình ảnh nào cả,
rồi chỉ cần dấu cộng, dấu trừ, dấu ngoặc, phương số, v.v. Đúng hơn ngày xưa
tôi làm được, nhưng bây giờ thì chịu thôi. Nhưng tôi có thể công nhận rằng
làm những bàỉ toán ấy có ích lợi khác chứ không phải tập luyện tri thức cho