ĐÔI BẠN CHÂN TÌNH - Trang 225

học trò. Một người suốt đời chỉ làm tính và viết từng hàng chữ số cho đầy
trang giấy thì thật là phù phiếm vô bổ.”
“Chú lầm to rồi. Chú giả tỉ như một người làm toán như vậy chỉ có việc gỉai
đáp những bài toán mà một ông thầy nào đó ra cho hắn chăng? Hắn có thể tự
đặt ra những câu hỏi, những bài toán để giải đáp, bài toán cũng đặt ra cho
hắn với một sức mạnh không thể cưỡng lại được. Cần phải tính toán và đo
lường nhiều khoảng không gian thực sự và giả tưởng trước khi luận đến
những vấn đề không gian của nhà tư tưởng.”
“Hẳn thế rồi. Nhưng quan niệm vấn đề không gian là một thứ khổ luyện trí
tuệ thì cũng không đáng là cái gì để ngườì ta lao tâm khổ trí một cách phí
phạm trong bao nhiêu năm. Danh từ không gian đối với tôi không có nghĩa
lý gì cả và không đáng cho tôi suy nghĩ nếu tôi nghe thấy mà không nghĩ
đến một khoảng không gian cụ thể; như vũ trụ với tinh tú kia chẳng hạn, đó
là một không gian mà tôi cho là mình ngắm nghía và đo lường cũng không
đến nỗỉ uổng công.
Narziss mỉm cườì mà rằng: “Chú hẳn muốn nói rằng chú không đếm xỉa gì
đến tư tưởng, nhưng trái lại chú chỉ để lại những áp dụng của tư tưởng vào
lãnh vực thực tiễn và hữu hình. Tôi có thể trả lời chú; ta không thiếu cơ hội
và ý muốn đem tư tưởng ra áp dụng thực tế. Thí dụ nhà tư tưởng Narziss đã
đem áp dụng cả trăm lần sự suy tưởng của mình để tìm hiểu Goldmund và
những thầy tu ở đây như ông ta vừa mới làm đó. Nhưng ông ta làm thế nào
mà ‘áp dụng’ được nếu ông ta không học và hành từ trước? Nghệ sĩ cũng
không ngừng tập luyện quan sát và tưởng tượng, chúng tôi khen ngợi sự tập
luyện đó mặc dù chỉ nhận thấy nó bộc lộ ra trong một số ít tác phẩm giá trị.
Sự mâu thuẫn thật là rõ rệt. Vậy thì chú cứ để yên chúng tôi ‘suy tưởng’ và
chỉ nên căn cứ vào kết quả của sự suy tưởng mà phán xét, cũng như tôi căn
cứ vào tác phẩm của chú để phán xét tư cách nghệ sĩ của chú. Bây giờ chú
thắc mắc vì chú gặp nhiều khó khăn để sáng tác. Hãy gạt những khó khăn ấy
đi, tìm lấy một xưởng họa hay tự thiết lập một xưởng họa rồi vùi đầu vào
công việc, chú thấy nhiều vấn đề tự nó giải quyết lấy.”
Goldmund không đòi hỏi gì hơn. Y tìm ra ở gần cổng vào một căn phòng
bây giờ bỏ trống, có thể dùng làm xưỏng được. Y đặt thợ mộc làm cho một