19
Goldmund làm việc trong hai năm, bước sang năm thứ hai y nhận hẳn Erich
làm học trò. Bức chạm trang hoàng cầu thang, y khắc một cái thiên đàng
nhỏ: y lấy làm thích thú mà khắc một đám cây lá cành và chim chóc chen
nhau, đó đây thò ra đầu hay mình một vài con vật. Giữa đám cây cỏ trong
khu vườn hoang vu và yên tịnh ấy y họa một vài cảnh sinh hoạt của tổ phụ,
ít khi y ngừng công việc, ít khi y thấy mỏi mệt hay bứt rứt đến nỗi làm hỏng
việc. Những ngày bứt rứt mệt mỏi như vậy, y giao việc cho học trò, một
mình cưỡi ngựa hay đi chân về đồng quê, thở hít hương thơm trong rừng,
nhớ lại những kỷ niệm cuộc sống tự do lang thang, tìm đến bất cứ cô gái quê
nào, đi săn bắn, hay nằm hàng giờ trên bãi cỏ xanh, mắt nhìn lên vòm cây
cao hay bụi cỏ cuốn, cỏ giêng xanh tốt. Không bao giờ y bỏ đi quá một hai
ngày. Rồi y trở về làm việc với sự say mê mới, thích thú mà chạm những bụi
cây chen nhau mọc, hai tay dịu dàng, thong thả làm cho hình người hỉện ra
từ phiến gỗ, mũi dao cứng cáp vạch ra cái miệng, con mắt, bộ râu lượn như
sóng. Ngoài Erich ra, chỉ có Narziss được vào xem công việc làm của y;
Narziss thường đến luôn, có lúc xưởng trạm đối với anh thành ra nơi thân
thuộc nhất trong tu viện. Anh nhìn với con mắt ngạc nhiên và thích thú. Bạn
anh có cái gì là ngây thơ, băn khoăn và bướng bỉnh đều được phô diễn trên
tác phẩm; thế giới nội tâm của y bộc bạch như ngọn suối tuôn: đó chỉ là một
trò chơi thật, nhưng một trò chơi xứng đáng vói lý luận, văn phạm và thần
học.
Một hôm Narziss trầm ngâm mà bảo Goldmund rằng: “Tôi đã học hỏi được
nhiều của chú, tôi bắt đầu hiểu thế nào là nghệ thuật. Ngày xưa tôi cho rằng
nghệ thuật không đáng đem so sánh với khoa học và tư tưởng. Tôi thường tự
nhủ rằng con người là sự tụ tập đáng ngờ vực của vật chất và tinh thần, tinh
thần khai lối cho con người biết được vĩnh cửu, còn như vật chất kéo họ
xuống bùn nhơ và làm họ khư khư bám lấy cái vô thường, thế thì con người
phải thoát dục vọng, phải hướng về tinh thần mà tìm sự phấn khích và đem
lại ý nghĩa cho cuộc đời. Theo thói quen, tôi làm ra bộ tôn trọng nghệ thuật
nhưng thực ra tôi vẫn kiêu ngạo mà quan niệm nghệ thuật với cái nhìn của
