ĐÔI BẠN CHÂN TÌNH - Trang 240

Trong lúc đàm luận thì bề ngoài anh hơn trội bạn, anh chỉ việc đem kỷ luật
và lý luận của mình ra so sánh vói sự mê say liều lĩnh của Goldmund.
Nhưng xét ra, trong một pho tượng của Goldmund một cử chỉ cỏn con, một
con mắt, một cái miệng, một dây nho, một nếp áo, những cái đó không phải
là sự thực sống động và cần thiết hơn tất cả sáng kiến của một người trí thức
hay sao? Người nghệ sĩ bị vò xé bởi xung đột và thất vọng này há không để
lại cho hậu thế hình ảnh những đau khổ và cố gắng của mình hay sao? Đó là
những hình ảnh để người đời chiêm bái mà trầm tư mặc tưởng và tìm thấy
an ủi, tin tưởng, trong lúc họ khắc khoải và thèm khát.
Narziss mỉm cười buồn bã khi nhớ lại lúc thiếu thời anh đã dậy bảo và dìu
dắt bạn anh. Bạn anh đã nghe lời anh và biết ơn anh, đã công nhận anh là
đàn anh cao minh, đã để anh dìu dắt; sau đấy y đã lẳng lặng sáng tạo những
tác phẩm thai nghén trong gió bão và đau khổ. Không cần dậm lời, không
cần giáo thuyết, bình luận, khuyến khích: chỉ có cuộc sống, cuộc sống thuần
túy, cuộc sống được thăng hoa. So sánh với bạn, anh thấy mình nghèo nàn
với mớ kiến thức và biện chứng, với mớ kỷ luật khắc khổ của mình!
Sự suy tưởng của anh xoay quanh những vấn đề ấy. Cũng như ngày xưa anh
đã can thiệp vào đời sống Goldmund để hướng bạn về những chân trời mới,
từ ngày y trở về, y đã đặt ra cho anh những vấn đề mới, đã rung chuyển cả
lâu đài tin tưởng của anh, đã bắt buộc anh phải nghi ngờ, phải tự xét lại
lương tâm thật thấu đáo. Bạn anh cũng có tài như anh, anh không cho bạn
cái gì mà bạn không trả lại gấp trăm lần.
Bây giờ thì người bạn gió sương đã cất cánh hồng bay bổng phương xa để
anh có đủ thì giờ suy nghĩ về nhân tình thế thái. Ngày tháng trôi đi. Cây hạt
dẻ gai khai hoa đã từ lâu, lá xanh mởn cây xương cá đã đổi ra mầu sậm, đã
rắn chắc lại; đã từ lâu, cò trắng trên nóc cổng vào đã đẻ соn và dạy con bay.
Bạn càng vắng mặt lâu, anh càng hiều rõ sự hiểu biết của minh chỉ trong một
giới hạn nào đó. Trong tu viện anh có một vài nhà học giả trong số tu sĩ: một
triết gia chuyên về Platon, một nhà văn phạm rất khá, một hai nhà thần học
uyên thâm. Có những tâm hồn chính trực coi trọng tôn giác, nhưng quanh
mình anh không có ai tài trí như anh, có thể so đọ được với anh. Chỉ có