còn la khóc, sang ngày tiếp theo đã không nghe tiếng khóc nữa. Việc này
mang lại cho tôi nỗi hổ thẹn tồi tệ nhất khi tỏ ra hoàn toàn dửng dưng trước
sự hủy diệt. Ở mức độ nào đó, tôi biết quá nhiều, và chính vì sự hiểu biết
này, một khi tư tưởng người ta đã bị đầu độc, dường như việc tìm lại được
chính mình là điều không thể. Lẽ ra tôi không nên xách đèn lồng đi xem
chuyện gì đang xảy ra trong cái lều gần kho thóc đó.
Mặt khác, một khi tôi đã cầm chiếc đèn lên, tôi không còn cách nào đặt
nó xuống lại nữa. Khúc mắc này vốn dĩ không có khởi đầu, tôi cũng sẽ
chẳng thể tìm ra điểm kết thúc.
Đại tá dành cả ngày tiếp theo để ngủ trong phòng ông ta ở nhà trọ, và
đám nhân viên nhà trọ phải nhón chân đi rất khẽ khi làm việc. Tôi cố không
để ý đến đợt tù binh mới trong sân doanh trại. Đáng tiếc là, tất cả những
cánh cửa của khối doanh trại cũng như cầu thang dẫn lên căn hộ của tôi đều
nhìn ra sân. Tôi vội vàng ra khỏi phòng trong ánh mặt trời của buổi sáng
sớm, cả ngày vùi đầu vào những công việc thuê mướn ở thành phố và dùng
bữa tối với những người bạn. Trên đường trở về nhà, tôi gặp viên Trung úy
trẻ đã đi theo hộ tống Đại tá Joll tới sa mạc và chúc mừng anh ta vì đã trở
về bình an vô sự.
“Nhưng tại sao anh không giải thích cho Đại tá rằng những ngư dân đó
chẳng thể nào giúp gì được cho cuộc điều tra của ông ta?” Anh ta có vẻ bối
rối. “Tôi đã nói với ông ấy như vậy”, anh ta nói, “nhưng tất cả những gì
ông ta nói là, ‘tù nhân là tù nhân’. Tôi hiểu rằng mình chả có tư cách gì mà
tranh cãi với ông ta”.
Ngày hôm sau, viên Đại tá bắt đầu những cuộc thẩm vấn của mình. Tôi
từng nghĩ ông ta là loại người lười biếng, một viên chức quan liêu không
hơn không kém với những sở thích xấu xa. Giờ tôi mới biết mình đã nhầm
to. Trong công việc truy lùng sự thật, ông ta không hề biết thế nào là mệt
mỏi. Việc thẩm vấn bắt đầu từ sáng sớm và vẫn còn tiếp diễn lúc tôi trở lại
khi trời sập tối. Ông ta đã tranh thủ sự giúp đỡ của một thợ săn, người trong
suốt cuộc đời mình đã bắn hạ vô số lợn từ khắp đầu này đến đầu kia con
sông và thông thạo hàng trăm từ về ngôn ngữ của những người sống bằng
