Nhưng từ nhà đến suối, phải qua một cái dốc chừng vài trăm thước.
Mỗi ngày trèo mấy lượt có mệt thật, nhưng lấy làm thích vì đó cũng là một
cách vận động để cho đùi to ra. Càng thấy phải khuân vác, phải vất vả,
càng vui. Cách mạng đã đổi hẳn óc mình. Kháng chiến chẳng những làm
già dặn thêm khối óc đã đổi mới kia, còn thay đổi ngay chính thân thể
mình, một ngày kia khi trở về!...
1-11-1947. - Trong khi đợi anh em công nhân thu xếp cơ quan in,
Khang và tôi in đá. Nhưng mới làm việc được độ một tuần thì Tư lại lên,
bàn nên thiên lại chỗ nhà đồng chí Chẩn, liên lạc với ở dưới hơn.
Lại chuyển vận gạo, muối, vải, đá luôn hai ngày. Mình khuân vác đã
khá khỏe rồi. Ði núi, cũng nhanh hơn, đỡ mệt hơn. Ðường đến nhà đồng
chí Chẩn, bây giờ mình thấy thường rồi. Nhưng đường lên cơ thì thật là cơ
cực. Hoàn toàn không có đường đi. Dốc chết người. Nhiều chỗ phải bám
lấy cây, đánh đu lên. Thế mà mình vẫn đeo nửa bị dó gạo, cố đi cho bằng
được. Ði ba, bốn chuyến liền. Lúc này mình mới biết được sức của mình.
Thì ra mình cũng khỏe chẳng kém gì ai. Thường thường, người ta chưa bao
giờ dùng đến tất cả sức lực của mình. Một phần khả năng của ta vẫn bỏ phí
hoài, đến nỗi ta không biết rằng ta có nó. Tôi thấy rằng sau kháng chiến,
nếu tôi thích đi cày, đi cuốc hơn cầm bút, tôi có thể đi cày đi cuốc được.
Cực nhọc không đáng sợ.
Anh bạn hỡi! Hôm đi Phú Thọ, mới phải ngồi thuyền chật, anh đã cằn
nhằn suốt cuộc hành trình. Anh thật làthảm hại.
Thiên ơi! Cha sẽ mạnh dạn ném con vào cuộc đời và cuộc đời sẽ luyện
con nhanh chóng hơn cha luyện. Con sẽ không chết. Con sẽ thành cứng rắn.
Tôi nghĩ đến Liên. Vợ tôi từ trước đến nay chưa bao giờ rời khỏi quê
hương. Làng tôi, địch chiếm rồi. Liên đã tay bồng tay dắt, bỏ nhà cửa vườn
đất, đưa con nhỏ và một bị quần áo ra đi. Tôi đã bỏ liều Liên ở một chỗ, đối
với Liên hoàn toàn xa lạ, Liên có oán tôi chăng? Riêng tôi, mặc dầu có
