Nàng không mảy may ngạc nhiên. Ngược lại, người phải ngạc nhiên lại
là tôi khi tôi thấy nàng hiểu nghĩa từ thuật ngữ ấy.
– Một việc rất hay đấy. Vậy ngài quan tâm thể loại nào? Ca dao hay tục
ngữ?
– Truyền thuyết, thưa tiểu thư. Tôi quan tâm các truyền thuyết cổ ở các
địa phương.
Tôi phát hoảng lên thực sư, vì thiếu phụ bỗng giật nảy mình thẳng đuỗn
người ra như bị tra điện, mặt tái mét đi, hai mắt nhắm nghiền lại
Tôi chạy vội lại đỡ đầu nàng và kê cốc nước lại gần môi, nhưng nàng đã
tỉnh lại. và ngay lập tức đôi mắt nàng sáng quắc lên giận dữ và đầy vẻ trách
móc khó tả khiến tôi cảm thấy mình như một kẻ đê tiện hết chỗ nói, mặc dù
tôi không hiểu vì sao lại không được quyền nói về nghề nghiệp của chính
mình. Tôi chỉ kịp nảy ra một phỏng đoán mơ hồ là câu chuyện hẳn liên
quan đến một quy ước tự cổ xưa: Ở trong nhà có người bị treo cổ không
nên nhắc đến dây thừng.
Giọng nhát gừng, nàng nói:
– Đến cả ngài, cả ngài nữa... Cớ sao các người cứ đầy dọa tôi, vì lẽ gì mà
tất cả các người ...
– Thưa pana, thưa tiểu thư! Xin thề danh dự, tôi không hề có ý xấu, tôi
có hay biết gì đâu. Đây, xin tiểu thư xem giấy chứng chỉ của Viện hàn lâm,
và đây là thư giới thiệu của quan tổng đốc. Trước đây tôi chưa hề tới vùng
này. Xin tiểu thư thứ lỗi cho, bỏ qua cho tôi nếu như tôi đã vô tình xúc
phạm tiểu thư.
– Không sao, - nàng đáp - không sao cả. Xin pan Bêlôretxki cứ yên tâm.
Tôi hay như vậy... Tôi căm ghét những sáng tác u mê tối tăm do trí não bọn
người man rợ đẻ ra. Rất có thể rồi một lúc nào đó ngài sẽ hiểu ra cái mớ
bòng bong tăm tối đó thực chất là cái gì. Còn tôi, tôi đã hiểu điều đó từ lâu
rồi. Có điều trước khi hiểu nổi được đến cùng tôi sẽ chết.
Tôi hiểu ra rằng mọi câu dò hỏi sẽ bất nhã nên đành lặng thinh. Chỉ một
lát sau, khi nàng đã bình tâm, tôi mới nói:
