– Từ thế kỷ mười ba - nàng đáp. - Giá như đừng tính dòng tính họ thì lại
hơn. Các luật lệ gia tộc là điều ngu xuẩn hoàn toàn, ấy thế nhưng không sao
có thể chống lại chúng. Giả dụ những cái lò sưởi này, cùng sự bắt buộc
người nối dõi phải sống trong tòa nhà này, lời nghiêm cấm không được bán
nó đi chẳng hạn. Vậy mà chúng tôi nghèo như những đứa ăn mày. Và lâu
đài này là một tòa nhà khủng khiếp. Hình như có một lời nguyền treo lơ
lửng trên số mệnh chúng tôi. Đã hai lần dòng họ chúng tôi bị tước gia huy,
nhiều lần bị truy bức đàn áp. Hầu như không một ai trong tổ tiên chúng tôi
được chết một cách bình thường. Đây, cụ mặc áo đỏ này bị làm lễ cầu hồn
ở nhà thờ khi còn đang sống sờ sờ. Bà mệnh phụ có gương mặt khinh khỉnh
này, một chị xa của chúng tôi họ là Đôxtôiépxkaia (nhân tiện xin trình ngài
rõ, bà ta thuộc tổ tiên xa xưa của nhà văn nổi tiếng đấy) – bà ta đã giết
chồng và suýt giết nốt cả con chồng, bà bị kết án tử hình. Biết làm sao
được, những kẻ hậu sinh phải trả giá cho tất cả những tội lỗi ấy, nên đến tôi
thì dòng họ Janôpxki này sẽ tuyệt nọc. Đôi lúc sao mà tôi thèm được thoát
ra dưới trời nắng ấm, được ngồi dưới bóng xanh rợp mát của những cây cao
đầy sức sống không bao giờ mọc ở chốn này. Nhiều khi tôi nằm mơ thấy
chúng – những thân cây xanh tươi, cao to và nhẹ nhõm tựa những đám mây
xanh lục. Mơ thấy cả những hồ nước nữa, những hồ nước trong veo, tràn
đầy đến ngợp cả người, đến ngừng cả nhịp đập của con tim vì cảm giác
hạnh phúc. Còn như ở đây...ở đây chỉ có toàn một loại tùng bách xấu xí,
ghê tởm, cùng với đống lầy, bóng tối âm u...
Ánh lửa cháy, trong lò khiến gương mặt nàng hơn ửng hồng. Ngoài
khung cửa sổ, đêm đen buông xuống ấp từ lâu và hình như lại một trận mưa
rào đang ập đến.
– Ôi, thưa pan Bêlôretxki, tôi rất lấy làm sung sướng được thấy ngài ngồi
đây, được thấy cạnh mình còn có một người khác. Thông thường trong
những đêm tối thế này tôi phải hát thật to, khốn nỗi tôi không biết một bài
hát hay nào, toàn những bài hát cổ xưa, chép tay thành từng quyển mà ông
nội tôi đã sưu tầm được. Trong các bài ca ấy lại cũng toàn những chuyện
