Trong lúc Arétin thuật xong câu chuyện, đang hiếu kỳ chờ đợi
Roland quyết định ra sao và về phía ông ta, ông nghĩ rằng:
– Nhất định, ta bám chặt vào vận mạng người đàn ông này. Ta không
biết ông ta là ai, ông ta muốn làm gì, nhưng mà thật ra, việc đó can gì
đến ta! Ông ta đã cứu thoát sinh mạng ta và vừa tặng cho ta năm ngàn
ê-quy. Ta suy đoán ông ta vĩ đại và mạnh mẽ hơn cả thủ tướng; ở nơi
ông ta có một tâm hồn rộng lớn và một trí tuệ phi thường. Ta có thể làm
cho những vị quốc vương run sợ; ông ta tránh khỏi những nhát đâm cây
bút lông của ta... Phải, đây là vị chủ nhân của ta.
Và ông ta cao giọng nói:
– Vậy thì ngài quyết định thế nào, thưa chủ nhân? Tôi cần phải hoàn
thành sứ mạng của thủ tướng hay không?
Câu hỏi đó biểu lộ sự phục tòng dứt khoát và hoàn toàn của Arétin,
mang đến một nụ cười nhợt nhạt trên đôi môi của Roland.
– Foscari đã lầm, chàng nghiêm trang nói. Venise vẫn còn lại là
Venise. Được xây cất ở bên ngoài nước Ý, chỉ giản dị thuộc về những
cửa ngỏ của thế giới, nó chỉ là thành phố trên sông nước. Sự vinh
quang của nó đến từ biển cả; chính là về phía biển cả, chớ không phải
là từ đất liền, mà nó phải hướng về. Venise, đó là Athènes
của nước
Ý; những vận mệnh của nó dẫn dắt đến một tương lai về nghệ thuật, về
thơ văn, và khoa ngôn ngữ, những người Venise là một dân tộc có trí
tuệ, khinh bạc, hoài nghi, nhưng có khả năng làm những việc trọng đại
vì sự tự do. Athènes bị ngã quị vào cái ngày mà nó muốn bắt Hy lạp lệ
thuộc. Venise sẽ đi và trong hư không lúc nó ngưng không còn phải là
thành phố của biển cả, thông minh, bạn hữu của nghệ thuật và hoài bão
một kiểu xã hội nơi đó tất cả những công dân sẽ sống cùng một đời
sống hoàn toàn chú tâm cho thương mại và các môn nghệ thuật. Phải,
Venise có thể cho thế giới một tấm gương lớn. Nó có thể chứng tỏ cho
nhân loại thấy được làm thế nào một dân tộc phải tống khứ những tên
bạo chúa, những tên xâm chiếm, những con vật có nọc độc len lỏi trong
những đám cỏ cao của nền văn minh, những con thú ăn thịt vô ích mà
