Ông lão đã ôm chiếc đầu của Roland, ông sờ, ông mó như là những
người mù thường làm, theo cách diễn tả tuyệt vời của người đời, tìm
cách thấy rõ ràng với những ngón tay của họ.
– Phải! Ông lẩm bẩm, đây đích xác chiếc đầu của một người đàn ông
thông minh và tốt. Nếu như ta có một đứa con trai ta muốn rằng nó
được giống như thế.
– Con trai của cha đang ở trước mặt cha! Con trai của cha đang ở
dưới chân cha!
– Ta nhớ lại... Phải, ta tin rằng ta nhớ lại... Dường như thuở xưa ta có
một đứa con trai... Nhưng có lẽ đó là một giấc mơ điên cuồng... Khi ta
nhìn lại trong lòng ta, khi ta đi xuống trong đêm tối vĩnh viễn thương
tật mù lòa của ta, khi ta gợi nhớ lại trong tim ta những hình ảnh xa xưa,
dường như là đã biến mất cả, quả thật, ta thấy hình như là thuở xưa,
thật lâu về trước, ta cũng đã sống như những người đàn ông khác và
rằng đôi mắt của ta lúc đó, đặt niềm hoan lạc lên những người thân yêu
của ta... Ông là ai?... Tại sao ông bảo rằng mình là con trai của ta?... Và
nếu như ta đã có một đứa con trai, chắc chắn nó đã chết cũng như là
những vật đã chết mà có lúc ta nghĩ đến... Ta không còn có con trai
nữa...
Người điên dịu dàng đẩy chiếc đầu của Roland mà ông ôm trong hai
bàn tay ra. Đứa con trai của ông đứng dậy. Một tiếng than dài làm căng
lồng ngực của chàng. Ông lão Candiano đã bình thản sưởi ấm hai bàn
tay trước ngọn lửa của lò sưởi.
Tuy nhiên, ông nói thêm:
– Juana, con trẻ, hãy lo tiếp đãi thích đáng vị quý tộc ngoại quốc đó;
mặc dù sự điên cuồng đã thúc đẩy ông tự xưng là con trai của ta, ông ta
phải được đối xử tử tế. Dường như thuở xưa ta chỉ cần ra hiệu là một
đám đông gia nhân vồn vã xung quanh những người khách lạ đến thăm
viếng. Thời kỳ đó nay còn đâu? Và thời kỳ đó có bao giờ hiện hữu
không?
Roland lắc đầu.
