ông. Sự căng thẳng thường là hậu quả của những sự thất bại tinh thần. Từ
lâu người ta cho là bệnh tâm thần và thất bại về mặt thần kinh là do nhục
nhã và xấu hổ. Vì thế cơn mất ngủ, gây ra chính bệnh căng thẳng được giải
thích là do nguyên nhân sinh lý học. Ngoài việc làm mất ngủ dẫn đến căng
thẳng cũng dẫn đến các chứng sau: nhức đầu, đau kinh niên, lo lắng, tăng áp
huyết, giảm tình dục, bệnh da liễu, rối loạn tiêu hoá, đái dắt, dễ bực tức và
nhiều bệnh khác.
Dần dần tôi đi đến kết luận rằng sự căng thẳng phổ biến nhiều nhất trong
đất nước bắt đầu từ chế độ cộng sản do sự hạn chế tự do cá nhân và cảm
giác tuyệt vọng của tồn tại. Tôi va chạm với vấn đề này từ 1952, khi anh
trai tôi rơi vào căn bệnh căng thẳng nặng. Anh tôi hiếm khi tăng huyết áp và
xuất hiện hội chứng khác của căn bệnh này. Tất cả điều này xảy ra trong
những năm đấu tranh khốc liệt của đảng với ba sai lầm cơ bản: hối lộ, lãng
phí, quan liêu. Sự căng thẳng tiếp theo xảy ra năm 1957 trong thời gian
chiến dịch chống khuynh hữu trong đảng, hậu quả của nó là hại hàng triệu
người vô tội. Trong những năm cai trị Quốc dân đảng, tôi không nhận thấy
hiện tượng như thế. Khi đó xấu dở gì đi nữa, thì người ta vẫn có lối thoát. ở
chế độ cộng sản không có sự lựa chọn – buộc phải sống theo luật lệ của họ
và giữ mồm giữ miệng. Hệ thống cộng sản gây ra hai bệnh tinh thần nghiêm
trọng – bệnh thần kinh phân lập và bệnh khùng do bị đè nén.
Mọi sự thất vọng còn lại liên quan với định kiến tư sản và thiếu ý chí
được xem là vấn đề tư tưởng. Đối với dân thường Trung Quốc, thì bệnh tâm
thần do những trắc trở cá nhân được xem là do nhục nhã và xấu hổ. Đó là
sự mất mặt, nghĩa là mất đi sự kính trọng dưới con mắt người khác. Vì thế
tất cả các vấn đề cá nhân phức tạp, người Trung Quốc thường giải quyết
trong nội bộ gia đình. Kiểu này tiếp diễn đến khi Mao chết. Bác sĩ, theo
đúng quy tắc, không đi tìm nguyên nhân thất vọng tinh thần và căng thẳng,
mà chỉ kê đơn thuốc cho người không may.
Đàm luận với Mao về cơn mất ngủ của ông và những chứng bệnh lặt vặt
khác, tôi thậm chí không dám đả động đến chữ căng thẳng, bởi vì biết là
điều này làm Mao nổi cơn thịnh nộ và tôi có thể bị mất việc. Ngay cả Mao
