chúng xấu thì nó chấp vào chúng là xấu. Đó là lý do tại sao tâm bị trói
chặt trong các vòng trôn ốc của chu kỳ tái sanh, chu kỳ tâm hành.
Để thấy rõ các pháp này đòi hỏi ta phải nỗ lực dừng lại và quán sát,
dừng lại và biết một cách hợp lý, một cách đúng. Đồng thời ta phải sử
dụng những khả năng quan sát của mình. Đó là điều giúp ta đọc được
tâm thức của chính mình một cách đặc biệt. Ngược lại, nếu ta bám vào
các vấn đề của tưởng và sự phán đoán, đặt tên, thì chúng sẽ quay ta vòng
tròn. Vì thế ta phải dừng lại và quán sát, dừng lại để biết rõ ràng bằng
cách tập trung - tập trung vào tâm thức đang hoạt động. Bằng cách đó cái
biết của ta sẽ trở nên bén nhạy.
Cuối cùng, ta sẽ thấy là không có gì hết - chỉ là sự sinh và diệt xảy
ra từng khoảnh khắc, trong sự rỗng không. Nếu không có bám víu, sẽ
không có vấn đề. Chỉ là hiện tượng tự nhiên của sự sinh và diệt. Nhưng
vì chúng ta không thấy các pháp chỉ là các hiện tượng tự nhiên, ta tưởng
chúng là thật và bám víu vào chúng như là bản ngả, tốt, xấu và đủ những
thứ phức tạp khác. Hậu quả là ta quay cuồng trong vòng lẩn quẩn mà
không biết đường ra hay điều gì để buông bỏ - chúng ta không biết. Khi
không biết, ta giống như người lạc lối trong rừng sâu, không biết lối ra,
không biết phải làm gì.
Thực ra những cái ta cần buông bỏ ở ngay trước mặt ta: nơi mà tâm
biến chế ra sự việc và đặt cho chúng những ý nghĩa khiến nó không còn
biết các đặc tính của sự sinh và diệt đơn thuần. Nếu ta có thể chỉ tiếp tục
quán sát và biết, mà không cần ý nghĩa, tư duy, vọng tưởng - chỉ cần
quán sát sự vận hành trong và của chính nó - thì sẽ không có bất cứ vấn
đề gì. Chỉ có thực tại hiện tiền: sinh, trụ, diệt, sinh, trụ, diệt.... Không có
sự rối rắm nào trong đó, nhưng ta phải dừng lại và quán sát, dừng lại và
biết bên trong ta trong từng giây phút. Đừng để dòng tâm thức của ta trôi
chảy từ sự tỉnh thức tới những sự tiếp xúc với bên ngoài. Hãy gom tâm
lại để tâm tự biết một cách rõ ràng – rằng không có gì đáng để bám vào.
Tất cả chỉ là ảo tưởng.
Biết đúng được chừng ấy cũng rất hữu ích để thấy sự thật nội tâm ta.
Ta sẽ thấy tâm không có bất cứ tự ngã nào. Khi quán thân, ta sẽ thấy
chúng là những yếu tố, là không có tự ngã. Ta cũng sẽ thấy hiện tượng
tâm là không có tự ngã, mà chỉ là những yếu tố của tâm thức. Ta sẽ thấy
rằng nếu không có sự bám víu, không có sự chấp thủ, thì sẽ không có
khổ đau, phiền não.
Vì thế, ngay nếu như có sự nghĩ suy liên tục trong tâm, ta chỉ quán
nó, buông bỏ nó, rồi thì vòng quay của tư tưởng sẽ chậm lại. Các tâm
hành sẽ càng lúc càng ít xuất hiện. Dầu tâm chưa hoàn toàn dừng lại, nó
