hai tay nữa để nắm chặt việc buôn bán các hàng hóa thiết yếu và các đặc
sản địa phương, dưới sự bảo trợ của các quan chức Pháp. Họ mọc thêm
những cánh tay mới, vươn ra xa hơn, bên cạnh hai cánh tay lực lưỡng
chuyên thu tô, thu nợ lãi, thu cống vật, bóp nặn đến kiệt cùng người nông
nô dưới quyền mình.
Cây cổ thụ ấy mỗi năm một nhiều cành nhiều lá. Bóng nó tỏa ra bốn
phương, tám hướng, che rạp cả một khoảng đất rộng, làm còi cớm tất cả
sinh vật và đất đai. Dưới bóng nó, tuy cùng một chủng loại thực vật, nhưng
mỗi cây, tùy theo thung thổ, lại che trùm những vùng riêng biệt. Thổ ty
Hoàng Văn Chao được lương mỗi năm ba trăm tạ thóc do Nhà nước trả,
ngoài ra chính thức được cấp công điền mười mẫu, số ruộng này quy định
rõ: do dân cấy cày không công cho quan châu. Chao còn được cấp ba mươi
trai đinh phục dịch trong nhà, được quyền lập đội gái xòe ba mươi cô.
Trong dương cơ của Chao có nhà tù, phòng xử án, nơi tra vấn. Luật pháp
trong tay Chao, được văn bản hóa, với các điều luật chi tiết như: chó cắn
seo phái chủ chó bị phạt một đồng, cắn binh thầu tăng lên hai đồng. Ngựa
vào ruộng nhà quan, bất kể đã vặt ngọn thuốc phiện nào chưa, cứ theo lệ,
phạt hai lạng thuốc và năm đồng bạc. Mỗi năm, mỗi nhà dân trong châu
phải góp cho nhà quan một cân thóc, một cân gà, gọi là thóc khách, gà
khách; ai chậm nộp, phạt gấp đôi. Thượng ngọn cây, hạ ngọn cỏ là của
quan châu. Con gấu bắn được trong rừng, cái mật và hai chân trước nó là
của quan. Bắn được con hổ, thì tất nhiên phải nộp bộ xương và bộ da. Cố
tình lờ đi là phạm trọng tội. Phạm trọng tội còn là những kẻ dám nuôi lợn
đực trong nhà. Hiếm có kẻ nào trọng nghề ông cha như Chao. Ông Chao,
bố Chao làm lái lợn và nuôi lợn đực. Chao là quan châu, tất nhiên không
thể làm lái lợn, nhưng Chao có quyền cấm tất cả dân chúng trong vùng
không ai được phép nuôi lợn đực. Nghĩa rằng là lợn cái của bàn dân thiên
hạ muốn sinh đẻ thì chỉ còn có cách đưa đến nhà quan châu, với điều kiện
trả công sức con lợn đực một đồng bạc và một nửa số lợn con mới đẻ phải
nộp quan.
