— Một lần đi chôn người chết được ba ngày ra mả cúng, tao thấy một cái
lỗ ở đầu mả. Tao ngó xuống thì, húi, một con hổ nhảy vọt ra!
— Dà! Có việc gì không?
— Nó chạy vào rừng.
— Sau có gặp không?
— Khoan, một hôm trời sáng trăng, tao hứng chí, lấy khèn ra thổi. Đang
mồm thổi, chân nhảy, bỗng ngửi thấy mùi hôi hôi. Ngửng lên, thấy một cô
gái đang múa gậy tiền sập sành, sập sành. Rõ con gái H'Mông: váy hoa,
khăn hoa, vòng bạc. Tao thích quá! Khèn càng nổi. Bỗng một cơn gió. Tao
ngẩng lên. Úi, đứa con gái tụt cái váy. Lòi ra cái đuôi hổ.
— Úi giời !
Đám người quanh lửa lao xao. Lão Sếnh lại kể. Chuyện bố hóa hổ, nhớ
con, về làng tìm con. Chuyện chồng hóa hổ, nhớ vợ, đi tìm vợ.
Bà Xóa nghển dậy, nhìn Pao, khẽ khàng:
— Pao à, mày ăn cơm đi!
Pao đi lại cạnh bếp lò. Chiều nay chưa ăn mà bụng Pao lưng lửng. Cổ
nghèn nghẹn, không muốn ăn, Pao ngồi lặng. Tiếng lão Sếnh nổi chìm
trong ánh lửa.
Bóng tối từ ngoài núi lan vào hiên. Ngoài hiên nhấp nhô một bóng người
đàn bà. Chị Pàng từ lúc vác nước về, vẫn ở ngoài hiên. Chị xay ngô. Cái cối
đá nặng quá, quay lờ đờ, kêu rù rù...
Nhà cũ, nhà nào cũng dột. Người nghèo ai cũng có nỗi khổ. Khổ nhất là
đàn bà H'Mông. Đi nương xa, đi chợ xa, chân bước, tay nối lanh. Giã gạo,
chân dận, tay nối lanh. Ống nước đè nặng ê vai cả một đời con gái. Nắng
mưa, chài chãi làm cỏ ngoài nương. Chiều, hơi sức đã hết, lại một địu củi
cao vượt đầu, còng lưng thồ về. Con ngựa còn được nghỉ, đàn bà H'Mông
không được nghỉ: Vác nước, xay ngô, giã gạo rồi là vải. Khuya, gà gáy hai
lần rồi, vẫn ngồi ở bếp tước lanh, se lanh. Chim én còn không vội bằng đàn
bà H'Mông. Không vội, không có váy cho mình, áo cho chồng. Đàn bà
H'Mông không biết ngủ. Chỉ được nghỉ cùng với cái cối ngoài hiên. Chỉ
nằm xuống cái giường hẹp chợp đi một canh lại choàng dậy. Cái chõ đồ
