— Ông Phô-rô-pông nói: Người H'Mông ta với người Phăng-ki là anh
em. Ta là Phăng-ki ở trên núi. Phăng-ki còn mạnh lắm. Giờ họ ở bên Vân
Nam.
Mặt hố pẩu chìm đắm.
“Theo ai? Hừ! Người H'Mông ta khổ thế đấy. Ngày xưa có đất, có ruộng,
người H'Mông ta sung sướng hơn. Thua trận người Hán rồi thì phải đi. Đi
mãi về phương Nam. Lau mồ hôi rát cả mặt rồi mới tới đất này. Đất không
ba thước bằng. Trời không ba ngày nắng. Đó là quê mới người H'Mông ta.
Đã tưởng an cư... Vậy mà vẫn khổ, đói, bệnh — hai cái lo đời nào cũng có.
Vầu đập rập làm giường ngủ. Váy vá làm chăn. Hạt muối lúc có lúc không.
Ông lão Pâu đấy! Mạng người sao rẻ thế? Cây có nấm để trên rừng cũng có
nấm. Cây không có nấm ngâm dưới ao cũng không có nấm. Người H'Mông
giỏi nhất cũng chỉ làm tay làm chân cho người ta thôi.
“- Bỏ tri châu Hoàng Văn Chao nhưng giờ biết đi lối nào? Hay là nổi dậy
như Giàng Đran, Chang Tả Dìn, Sần Suế
. Chỉ có tán dù mới che cán dù.
Sao lại theo Phăng-ki? Chỉ có người H'Mông mới biết thương người
H'Mông thôi... Nhưng biết ai Giàng Đran, là Sần Suê, là Chang Tả Dìn bây
giờ?”
Hố pẩu nghĩ mung lung. Mắt hố pẩu bồi hồi ánh lửa. Tính hố pẩu là tính
người H'Mông: đã chém là vác, nghĩ tới mình một, nghĩ tới dòng họ hai,
ba...
— Giàng Ly Trang à! Không theo Phăng-ki được. Phăng-ki là bố mẹ tri
châu Chao đấy! Tôi nghe nói bên Pha Linh đang sửa soạn đón phua thay,
đón vua.
— Bên Pha Linh?
— Phải! Bên ấy tri châu La Văn Đờ người H'Mông ta. Nghe nói có ác,
nhưng vẫn là người H'Mông ta. Ông Đờ biết vua H'Mông ta sắp ra.
— Vua H'Mông ta sắp ra!
Vua H'Mông, Phua thay H'Mông! Ý nghĩ gì mà vừa nhắc tới đã nức nở
trong lòng hố pẩu thế! Ôi chao, phua thay H'Mông! Người mang kỳ hình
kỳ tướng, tai người to bằng cái quạt, ngón tay người bằng quả chuối, vẫy
tay người bay vù vù, qua sông rẽ nước, giậm chân cỏ dại thành lúa, lá chuối
