Đứng trên đỉnh đèo, thở mây vào trong ngực, nhìn rừng núi chập trùng,
biển xanh bát ngát, tất cả những người có mặt, đều thấy như mình có chút
gì đổi khác.
Tưởng tượng lại cảnh những người lính trấn thủ lưu đồn xa xưa, những
vị quan từ Đằng Ngoài đi võng vào kinh triều kiến long nhan, leo có lẽ phải
cả tháng mới qua hết những núi non này, máu của những vị quan, những
người lính nào, máu của những ái thê, tì thiếp nào, đã thấm ở đây, để bây
giờ biến thành những khóm hoa đẹp thế kia?
Những khóm hoa đủ màu sắc, leo mọc khắp các triền núi, bò ra cả các lối
đi, những dây hoa cuốn chằng chịt che kín cả những tàn cây cao ngất.
Ngồi uống bát nước trên ngọn phù vân này, ai cũng ngỡ như nuốt vào
trong bụng một chút mây khói, một chút trời biển, một chút men rừng.
Tôi cũng nhớ lại lúc vào thăm Đại Nội. "Sân Rồng" dường chỉ có thật
trong các truyện Tầu, lúc nhìn thấy tận mắt, với những phiến đá đen sạm
như bằng gang lát trước Điện Thái Hòa, vẫn không hình dung nổi một buổi
thiết triều như thế nào. Ngự uyển ở chỗ nào, nhìn quanh chỉ thấy cỏ. Trong
khe ráp của những viên gạch, đá, cũng lác đác mầm xanh trồi lên. Không,
vẫn còn những cây hoa đại đã trở thành cổ thụ, trồng bao quanh sân rồng,
dài ra tới ngọ môn, trổ đầy bông trắng pha vàng tỏa hương thơm ngát.
Trên ngọ môn chiếc trống đại, lớp son sơn đã phai, tróc, cũng vẫn còn
treo đó.
Các khu đất trống phía sau đại nội, cỏ gianh mọc cao gần tới mặt tường
thành. Người ta không nghe thấy tiếng gì hết ngoài một sự yên lặng mênh
mông, cái yên lặng như còn sót lại từ một trăm năm, một nghìn năm trước.
Đỉnh Ngự Bình phía xa lưa thưa những hàng cây nhỏ.
Sông Hương lặng lờ trôi trước mặt.
Trên cột cờ, lá cờ vàng ba sọc đỏ lớn, bay phất phới trong gió.
Chúng tôi đi quanh thành nội để xem. Đường đi cũng được lát bằng
những phiến gạch to. Tận cổng sau đại nội, có một bờ lũy bao boc và một
cái hồ, có lẽ ngày xưa trồng sen, thả cá, nhưng giờ đầy lục bình.
