việc tên Bộc nước Cử, mượn danh, giấu thuật để thâu chánh-quyền của
nước vào cả trong tay của mình mà thiên-hạ chẳng hay chẳng biết, thật Quý
Văn-Tử là một người sâu-sắc và điêu-xảo quá !
Tên Bộc nước Cử đã thí vua, giết cha, ăn trộm bảo-vật, vậy mà Tuyên-
công muốn thâu nạp lại còn muốn phong chức-tước. Thấy thế, các đại-thần
nên tranh nhau đến can-gián mới là phải. Quý Văn-Tử lại mượn danh từ
một tên hung-ác, đổi mạng lịnh của vua, sai quan tư-khấu trục-xuất tên Bộc
ra khỏi nước, cốt-ý để thử lòng của Tuyên-công. Chắc Quý-tử nghĩ rằng : «
Nếu vua giận, ta sẽ thành một trung-thần trọn dạ yêu vua ; nếu vua theo,
chánh-quyền của nước Lỗ từ đây sẽ lọt vào tay ta. Lui, khỏi mất danh ; tới,
không mất quyền ; vua có theo hay không, đối với ta, danh và quyền chỉ có
thêm chớ không có bớt ». Mưu-mô của Quý Văn-tử là thế.
Tự ngàn xưa, kẻ cướp quyền vua đều ham thành công mà sợ thất bại.
Vì thành sẽ hưởng một phước lớn mà bại phải chịu một họa to, chưa từng
thấy ai có được một kỳ kế vẹn toàn như Văn-tử, vì rủi không thành cũng
không mất tiếng ngợi khen là trung trực. Thật là mưu mô cao sâu hơn cả lớp
người thuở trước.
Cho nên Tuyên-công phải mắc lừa, lầm nghe rồi chẳng đáp được lời
ám chỉ của thái sử Khắc : « Tiếp rước một tên thí vua tức là để lộ tội giết
anh của chúa công đó. Vì chúa công, phải trục xuất tên Bộc. » Như vậy,
trong buổi chầu đó, trên dưới đều bị mắc mưu : vua thì khen lời ngay thẳng,
kẻ khác thì cho là tận trung, chẳng ai biết vận mạng nước Lỗ đã dời vào cõi
mù mờ hắc ám rồi ! Cách cả trăm, ngàn năm sau, người xem sử cũng còn
ngợi khen Văn-tử về việc đuổi tên Bộc nước Cử, chẳng ai biện bạch rõ ràng
là Quý-tử đã nhơn theo đó mà cướp chánh quyền của nước Lỗ rồi !
Than ôi ! Gia-cát Lượng chết còn đuổi được Trọng-Đạt sống
, Diêu-
Sùng chết còn toán được lòng Trương Duyệt sống
, thì ai bảo Quý Văn-tử
