3. Trị tòng : vì bệnh nóng lâu quá, thế tất phải dùng thuốc ôn tòng-trị là
nhân thế mà chế phục vậy, nếu ôn mà không được thì phải dùng phép triết.
4. Trị-triết : vì bệnh đã lên cực độ, nếu quá thì nên phép nghịch để chế
ngự, nếu chế ngự không được, thì nên dùng phép đoạt-trị, để hạ, nếu đoạt-trị
không được thì nên dùng phép thuộc trị.
5. Thuộc-trị : bởi vì bệnh đã ăn sâu vào hãm tận trong xương tủy,
không có phép gì làm cho ra, nên dùng thuộc-trị để làm cho suy giảm.
Bốn nguyên nhân thành bệnh
1. Lúc mới bắt đầu nhân khí động làm bên trong thành bệnh như bệnh
tích-tụ (đình tụ tích chứa) bệnh hòn bệnh cục.
2. Lúc mới bắt đầu, như khí động, mà bên ngoài thành bệnh như ung
thư, mụn nhọt, sẩn ngứa.
3. Lại có nhân không vì khí động, mà bên trong thành bệnh, như ăn
uống lưu tích, (không tiêu các thứ ăn uống) lại như tức giận, mừng, nhớ,
mong.
4. Lại có không vì khí động, mà bên ngoài thành bệnh, bệnh chướng
khí, va, chạm, ngã, sâu trùng.
Sáu khí dâm
1. Âm dâm : bệnh hàn thì sợ lạnh, đó là hàn thủy thái quá, nên phân
biệt sâu cạn, (ít hay nhiều) mà ôn (làm ấm).
2. Dương dâm : bệnh nóng thì sợ nóng, đó là tướng hỏa thái quá, nên
xét kỹ hư thực mà lương (làm cho mát).
3. Phong dâm : mạt tật (là tứ chi) như người cứng thẳng đờ đẫn, đó là
phong-mộc thái quá nên điều hòa nóng lạnh, để bình trị ở dương, thì nhiệt
(nóng) nhiệt thì rời rũ, bại hoại. Ở âm thì chủ là lạnh, lạnh thì gân co xương
đau.
