phải kiêng. Bạch-thạch-anh sản ở hang núi Hoa-âm và núi Thái-sơn, to bằng
ngón tay, dài 2, 3 tấc, trông rõ sáu mặt như người đẽo, chất trong sáng suốt,
dài 2, 3 tấc, nếu to nữa càng tốt, cũng có loại hoàng-thạch-anh, xích-thạch-
anh, hắc-thạch-anh.
(Nhập-môn hàn-loại) : bạch-thạch-anh không độc, làm ấm mạng.
(Cách) : trong lồng ngực đã bị khí hàn từ lâu, lại trị phong hàn thấp tê, làm
lợi tiểu tiện và bổ 5 tạng, chỉ có bạch-thạch-anh và tử-thạch-anh dùng để chế
thuốc. Chế : nung rồi cho vào dấm 7 lần tán nhỏ gạn bằng nước.
31. Bạch-đầu-ông
白頭翁
(Tham-khảo) : vì cây có lông trắng như tóc ông cụ già nên đặt tên.
(Hòa-hán) : tên là lão-ông-tu (râu ông cụ già) và tên chu-chi hoa, lại
còn tên là miêu-đầu-hoa (hoa đầu mèo) và nại-hà-thảo, dã-trượng-nhân, sản
ở An-huy là chính, cây bạch-đầu ông ngọn trắng thân cây đỏ, cành như sài-
hồ, bẻ bên trong có vết đỏ vằn vằn như hạt cau, ở Quảng-châu người ta gọi
là bắc-tử-thảo, giải nhiệt rất mạnh, là thuốc thánh chữa bệnh sởi và bệnh hạ-
lợi, xét cây bạch-đầu-ông là cây tự mọc ở đồi, núi, ruộng, cây mọc kinh
niên, mùa xuân thì những củ cũ nẩy mầm. Lá tựa thược-dược nhưng to hơn,
thành từng tàu như cánh chim, cây cao hơn thước, lá và cây đều có lông
trắng nhỏ và dầy, đỉnh ngọn mọc chùm lá nhỏ, những cành rủ xuống, hoa
sắc đỏ thẫm hay đỏ tía, tựa hoa dâu-bụt 6 cánh, mé trên lưng quả có lông
trắng bao bọc xòe như cái chỏm hơn một tấc tựa chỏm tóc ông cụ già, gốc to
rễ ngang, tỏa ra 4 mặt, có quả to như trứng gà, còn loại cây nữa cũng là
bạch-đầu-ông, mùa xuân mọc, thành khúm nhiều cây, tựa như cây bạch-vi,
nhưng nhỏ và mềm ; lại dài hơn, lá mọc ở đầu cành như lá mận, trên có lông
trắng nhỏ mà không mịn, cứng lắm, chỗ gần gốc có lông trắng, gốc tía thẫm,
những cành có gió thì đứng yên, không gió lại lung lay, cũng như cây xích-
tiễn độc-hoạt. Tính : đắng, ôn, không độc. Chủ : thanh nhiệt làm mát huyết,
chữa phong nhập vào tràng, bệnh kiết-lỵ đỏ. Sau khi vào trong vị, cùng với
chất nước tân-dịch tiêu-hóa, khích động thần-kinh ở khu giữa người, chuyển
đạt những tế-bào, đem chất thuốc vào mạch máu. Vị này có chất ma-túy (tê-
