DÒNG SÔNG OAN NGHIỆT - Trang 91

cùng anh đã rút lui nhường chỗ cho hai người ấy.”
“Vậy anh cũng cao thượng quá hả.” Mỹ Xuân nói có pha chút mỉa mai.
“Không cao thượng đâu mà chỉ vì anh thương cả hai người.”
“Thương cả hai người sao?”
“Chứ sao, như hiện nay anh thương cả anh Bảy Long lẫn Mỹ Xuân và lần
này anh quyết sẽ không lui bước.”
Mỹ Xuân giả vờ không nghe câu cuối bước nhanh vào cổng chùa. Trong
khi nghe bảy nhà sư tụng kinh cho người chết, Văn Cám nhận thấy giọng
một nhà sư xướng kinh kinh có nhiều chỗ giống giọng ca bài vọng cổ. Vào
ngày cuối trong lúc Mỹ Xuân ra sau chùa cắm nhang vào mộ của Bảy Long
làm bằng đá tổ ong, Văn Cám nói ra nhận xét của mình cho vị sư trụ trì.
Ông này nói:
“Chú em nhận xét đúng đấy vì khi Cao Văn Lầu viết bài Dạ Cổ Hoài Lang,
ông ấy đã trải qua một mối tình ngang trái đến nỗi phải vào chùa tu hành
một thời gian. Có lẽ vì thế ông Lầu đã chịu ảnh hưởng của nghệ thuật tụng
kinh Phật giáo khi soạn bài đó.”
“Thế nhưng phải có những điểm khác nhau chứ.” Văn Cám hỏi.
“Dĩ nhiên cả hai giống nhau ở cái bi thương nhưng khác nhau ở chỗ: cái bi
của bài vọng cổ là bi hoài còn cái bi của Phật giáo là bi niệm, sư tạm gọi
thế. Vì khi nhà Phật nói đời là bể khổ, họ đang suy niệm về cái khổ cùng
với những quan điểm khác như vô thường và vô ngã, còn cái bi của bài
vọng cổ thể hiện nỗi buồn trong một hoàn cảnh xã hội cụ thể và đó là thời
mà nho giáo suy mạt và Phật giáo gặp khó khăn vì không còn địa vị độc tôn
nhưng bị các tôn giáo lớn khác cạnh tranh ví dụ như đạo Tây mới du nhập,
rồi đạo Cao Đài được sáng lập sau đó?”
“Vậy chữ ‘hoài’ mà thầy vừa nói cũng là chữ ‘hoài’ trong ‘hoài lang’ phải
không?”
“Đúng vậy, vì mỗi khi sư nghe hát bài vọng cổ đó, không hiểu sao sư luôn
liên tưởng đến một tín nữ nhớ thương chồng là một nhà nho đang dấn thân
hành đạo để phục hồi kỷ cương nho giáo.”
“Có lẽ phải thế mới thấm hết cái não nùng trong bài vọng cổ …”
Tuy nói vậy nhưng trên đường về, Văn Cám tự nhủ, “Thằng cha thầy chùa