Người xẻo Rô vẫn nhắc làm nhà cho anh là vui nhất, lúc đó ông già Ba
Rạ còn sống, ông hay ca mà ca cũng hay. Ngồi trên nóc nhà chờ người bên
dưới đưa lá xóc nóc, ông đưa hơi một câu trong tuồng Đêm lạnh chùa
hoang, nghe tiêu tan mệt nhọc. Giọng sang sảng vậy, ai ngờ năm sau ông về
đất, bà con xây chỗ trú cuối cùng cho con người đã từng vần công làm nhà
khắp xóm. Hình ảnh ông già vui tánh lúc nào cũng chỉ bộ đồ xám thâm kim,
ngồi trên mái nhà vô vọng cổ còn lảng vảng rất lâu trên những nóc gia. Và
không chỉ vợ ông nhớ khi đi qua một căn nhà nào đó từng ấm bàn tay
chồng, mà xóm giềng cũng nhớ khi những trưa nằm đưa võng.
Nhìn nhà nhớ người, cảm giác đó cũng góp phần làm hòa mau mấy cuộc
đôi co cãi cọ. Thật khó khăn khi để bụng kẻ đã từng phụ giúp mình dựng
lên mái ấm, hôm đó bạn còn bị giập móng tay, suýt té vì thang gãy. Nửa
chừng thiếu cây cặp vách, bạn chạy về đốn trúc đem qua. Giờ chỉ là lấn cấn
cái mương ranh, hay vì một vài tiếng nói sao đành phủi sạch. Đâu chỉ vần
công mà còn góp nhặt cho nhau chút lá chút cây, những thứ ấy nếu tính
bằng tiền thì không bao nhiêu, nhưng sao trả nghĩa cho nhau hoài vẫn nghe
nặng nợ.
Làm nhà vần công, đã có nhiều đôi thành vợ thành chồng. Lá lợp đều,
thẳng tắp cũng là một trong những tiêu chuẩn chọn rể của nhà nào có con
gái đang tuổi gả đi. Một cậu con trai thu hút ánh nhìn của thiên hạ, ngoài vẻ
mặt ưa nhìn, cậu chẳng ngán ngại nắng trưa, chuyện gì cũng biết làm, kể cả
không biết thì cũng hau háu muốn học, nhiệt tình kết tổ giùm cho người
dưng như của chính mình. Đi đổi công thay cho người cha bắt đầu tuổi già,
cậu được trao cái tư cách một gã đàn ông trưởng thành, đáng tin cậy. Và cái
vỗ vai nặng trịch, giọng cà rỡn nửa thiệt nửa chơi, “Ê nhỏ, ưng con gái tao
thì lên tiếng nghen” bắt đầu cho một nhân duyên.
Đi qua vuông sân trải đầy lá, và mớ cây róc vỏ nửa chừng, người ta nhận
ra dấu hiệu sắp xuất hiện một nóc gia, hoặc ai đó chuẩn bị lợp lại mái nhà.
Chủ nhà chưa kịp ới lên, bên xóm đã hăng hái tính chuyện góp công cho
việc hệ trọng của xóm giềng. Trên cái đất xẻo Rô này, phụ giúp bà con làm
nhà cũng là một kiểu thảo thơm, như một nhà nấu chè bưng cho năm ba nóc
gia khác cùng ăn, bánh của bữa giỗ đầu xóm gởi đều đến từng người cuối
