những bàn thờ, chồng chất những tượng thánh với thị hiểu nghệ thuật rất
đáng buồn, và không biết bao nhiêu vòng hoa, cành hoa, sao, trăng, với
những đồ trang trí bằng kim loại hoặc bằng giấy. Tất cả tạo thành quang
cảnh của một quầy kim khí, xúc phạm đến tình cảm tín ngưỡng, và làm cho
linh hồn chúng ta chết điếng. Không những nó không nâng cao mà còn hạ
thấp, làm nhục lòng thành kính tín ngưỡng, và những ý nghĩ hài hước làm
cho tâm trí của tín đồ lộn xộn rối ren. Những tác phẩm nghệ thuật có giá trị
lớn tạo nên những rung động trong suy nghĩ, trong các điều giáo lý, trong
lòng tin, trong sự huyền ảo khuếch đại, và thực hiện sứ mạng rất cao cả của
nghệ thuật. Những đồ trang trí lố lăng với thị hiểu phản nghệ thuật, những
sản phẩm quái dị do lòng kính tín không được hiểu thấu đáo đầy rẫy trong
nhà thờ, đó là điều đáng buồn, thúc đẩy tệ mê tín dị đoan, làm nguội lạnh
hứng thú, bắt buộc mắt tín đồ phải lánh xa bàn thờ, và khi mắt lánh xa thì
tâm hồn không còn niềm tin sâu sắc và vững vàng nữa.
- Học thuyết của những kẻ bài bác tranh thánh - Anh thầy cãi Haxintô lên
tiếng - hình như cũng rất phổ biến ở Đức.
- Tôi không phải là người phản đối việc phụng thờ tranh thánh, mặc dù
tôi muốn phá bỏ tất cả những tranh tượng bậy bạ trong cuộc trưng bày khôi
hài làm tôi bận tâm. Những thứ đó đáng lẽ phải bảo vệ cho tín ngưỡng
những tính chất giản dị tôn nghiêm của những thời xa xưa... Không nên bài
bác vai trò bổ trợ đáng khâm phục của tất cả các loại nghệ thuật, bắt đầu từ
thơ ca và cuối cùng là âm nhạc, để thắt chặt mối quan hệ giữa con người và
Thượng đế. Nghệ thuật muôn năm! Hãy dành cái vẻ huy hoàng long trọng
cao độ cho những nghệ thuật tín ngưỡng. Tôi là người tán thành sự trang
nghiêm và trọng thể.
- Nghệ sĩ, nghệ sĩ, và không phải cái gì khác ngoài nghệ sĩ - Lão cố đạo
kêu lên, lúc lắc cái đầu tỏ vẻ thương hại - Tranh đẹp, tượng đẹp, âm nhạc
hay... Sự tế nhị của các giác quan và của tâm hồn mà quỷ dữ đã bắt đi.
- Nhân nói đến âm nhạc - Pêpê Rây nói mà không để ý đến hậu quả đáng
buồn do những lời nói của mình đối với bà Perfêcta và cô em họ. - Xin các
vị tưởng tượng lúc tâm trí tôi đã tập trung vào việc chiêm ngưỡng nhà thờ
