“San hô xây dựng nên kiến trúc của hệ sinh thái,” Caldeira nói với tôi.
“Vì thế khá rõ ràng là nếu chúng biến mất, cả hệ sinh thái cũng biến mất.”
Một nhà khoa học người Israel, Jack Silverman, đã nói với tôi thế này:
“Nếu bạn không có tòa nhà, thì những cư dân của tòa nhà sẽ đi đâu?”
***
Những rạn san hô đã đến và đi vài lần trong quá khứ, và những gì còn lại
của chúng tích tụ lại đủ kiểu ở những nơi khó lường. Những di chỉ của các
rạn san hô từ kỷ Trias chẳng hạn, giờ có thể được tìm thấy ở chót vót hàng
nghìn foot so với mực nước biển trên dãy núi Alps ở Áo. Dãy núi Guadalupe
ở phía tây Texas là những gì còn lại của rạn san hô từ kỷ Permi đã bị nâng
lên trong một thời kỳ “nén ép kiến tạo địa chất” khoảng 80 triệu năm trước.
Có thể nhìn thấy những rạn san hô từ kỷ Silur ở bắc Greenland.
Tất cả những rạn san hô xa xưa này đều là đá vôi, nhưng những sinh vật
đã tạo ra chúng khá khác nhau. Trong các tổ chức hữu cơ đã xây nên các rạn
san hô ở kỷ Creta, có những loài hai vỏ khổng lồ tên gọi sò hậu nhị mai. Ở
kỷ Silur, những kẻ xây dựng rạn san hô bao gồm các loài giống bọt biển tên
gọi hải miên stromatoporoids, hay ngắn gọn là “stroms”. Ở kỷ Devon, các
rạn san hô được xây dựng nhờ san hô nhăn, vốn phát triển theo hình những
chiếc sừng, và san hô phẳng, vốn phát triển theo hình dạng tổ ong. Cả san hô
nhăn và san hô phẳng chỉ có họ hàng xa với san hô cứng ngày nay, và cả hai
bộ này đã chết hết trong đợt tuyệt chủng lớn vào cuối kỷ Permi. Đợt tuyệt
chủng này để lại dấu vết trong hồ sơ địa chất học một “khoảng trống san hô”
(cùng nhiều điều khác nữa) - một giai đoạn khoảng mười triệu năm mà các
rạn san hô biến mất hoàn toàn. Khoảng trống san hô cũng xảy ra sau các đợt
tuyệt chủng cuối kỷ Devon và kỷ Trias, và sau mỗi sự biến như vậy, phải
mất hàng triệu năm để việc xây dựng san hô được nối lại. Sự tương quan
này đã khiến một số nhà khoa học lập luận rằng việc xây dựng rạn san hô
thành một khối lớn hẳn phải đặc biệt dễ tổn thương trước sự thay đổi môi
trường, nhưng đây lại là một nghịch lý khác, bởi việc xây dựng rạn san hô
cũng là một trong những hoạt động lâu đời nhất trên trái đất.
