khác với cha mẹ nó, sẽ không thể sinh tồn, chứ đừng nói là phát triển thành
một loài hoàn toàn mới.
Vào thời của Cuvier, người thúc đẩy thuyết transformisme mạnh mẽ nhất
là đồng nghiệp cấp trên của ông ở Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, Jean-Baptiste
Lamarck. Theo Lamarck, một lực - “sức mạnh của sự sống” - đã thúc đẩy
các tổ chức hữu cơ dần dần trở nên phức tạp. Cùng lúc, các loài vật và cả
cây cối thường phải đương đầu với những thay đổi trong môi trường của
chúng. Chúng làm điều đó bằng cách điều chỉnh các thói quen; những thói
quen mới này, tới lượt chúng, tạo ra những điều chỉnh thể chất sau đó sẽ
được truyền lại cho hậu duệ của loài. Những con chim kiếm mồi ở các hồ
nước tõe ngón chân ra khi tiếp nước, và bằng cách này dần phát triển thành
những cái chân có màng và trở thành vịt. Chuột chũi, đã chuyển xuống sống
dưới đất, không còn sử dụng thị giác nữa, và vì thế qua nhiều thế hệ mắt
chúng trở nên nhỏ và yếu. Lamarck, về phần ông, lại phản đối kịch liệt ý
tưởng về sự tuyệt chủng của Cuvier; ông không thể tưởng tượng nổi một
tiến trình có thể đủ sức quét sạch hoàn toàn một tổ chức hữu cơ (Thật thú vị,
ngoại lệ duy nhất mà ông chấp nhận là sự can thiệp của con người, điều mà,
theo Lamarck, có thể tiêu diệt một số loài vật lớn và sinh đẻ chậm nhất
định). Điều Cuvier diễn giải là espèces perdues thì Lamarck cho rằng đơn
giản chỉ là những loài đã tiến hóa hoàn toàn thành loài khác.
Cuvier cho rằng quan niệm các con vật có thể thay đổi hình dáng cơ thể
cho phù hợp thật phi lý. Ông bài bác ý tưởng rằng “vịt vì lặn mà trở thành cá
chó; cá chó vì tình cờ lên đất khô mà thành vịt; gà mái tìm thức ăn ở bờ
nước, và vì không muốn làm ướt chân, chân chúng đã tiến hóa thành công
tới mức chúng trở thành diệc và cò”. Ông phát hiện ra thứ chính là, ít ra theo
quan điểm của ông, bằng chứng chắc chắn chống lại thuyết transformisme
trong một bộ sưu tập xác ướp.
Khi Napoleon xâm lăng Ai Cập, người Pháp, như thường lệ, đã thu giữ
những gì mà họ thấy lý thú. Trong số những thùng hộp cướp bóc được đưa
trở về Paris có một con mèo đã được ướp xác. Cuvier đã phân tích xác ướp
đó, tìm kiếm những dấu hiệu của sự tiến hóa. Ông không hề thấy. Mèo thời
