chép của ông về hành trình trên tàu Beagle và một tập sách về các rạn san
hô, viết, “Tôi luôn cảm thấy như thể cuốn sách của tôi một nửa là từ bộ não
của Lyell”.
***
Lyell, người đã nhìn thấy sự thay đổi xảy ra luôn luôn và khắp nơi trong
thế giới xung quanh ông, đã vạch ra ranh giới cho sự sống. Việc một loài
thực vật hay động vật, qua thời gian, nhường chỗ cho sự nổi lên của một loài
mới, với ông là không thể tưởng tượng nổi, và ông đã dành phần lớn tập hai
của cuốn Principles để tấn công ý tưởng đó, có lúc còn trích dẫn thí nghiệm
về con mèo được ướp xác của Cuvier để ủng hộ sự phản đối của ông.
Sự phản đối quyết liệt của Lyell với sự đột biến loài, như ở London người
ta vẫn gọi, cũng khó hiểu như của Cuvier vậy. Những loài mới, Lyell nhận
ra, thường xuất hiện trong các di tích hóa thạch. Nhưng nguồn gốc của
chúng ra sao là vấn đề ông chưa bao giờ đề cập, ngoại trừ việc nói rằng có lẽ
mỗi loài đã bắt đầu với “một cặp đơn lẻ, hay một cá thể, khi mà một cá thể
là đủ” và đã nhân lên, lan rộng ra từ đó. Quy trình này, có vẻ phụ thuộc vào
thần thánh hay ít nhất là sự can thiệp huyền bí, rõ ràng đi ngược với những
quy tắc ông đã đặt ra cho địa chất học. Thật ra, như một người bình luận đã
nhận xét, điều đó có vẻ đòi hỏi “chính sự thần kỳ” mà Lyell đã bác bỏ.
Với thuyết chọn lọc tự nhiên, Darwin một lần nữa lại “Lyell” hơn cả
Lyell. Darwin nhận ra rằng khi những đặc tính của thế giới vô cơ đồng bằng,
các thung lũng ven sông, các dãy núi bắt đầu từ từ thay đổi, thế giới hữu cơ
cũng sẽ chịu sự chi phối của dòng chảy thay đổi liên tục như thế. Thằn lằn
cá và á long, chim và cá và loài gây nhiều bối rối nhất - con người, đều đã
trải qua một quá trình chuyển đổi diễn ra qua vô số thế hệ. Quá trình này, dù
chậm tới mức không thể cảm nhận được, theo Darwin, vẫn đang tiếp tục
diễn ra; trong sinh học, cũng như trong địa chất học, hiện tại là chìa khóa tới
quá khứ. Một trong những đoạn thường được trích dẫn trong On the Origin
of Species (Về nguồn gốc các loài), Darwin đã viết:
