Darwin nhấn mạnh tính đơn giản trong cách giải thích của ông. Chọn lọc
tự nhiên là một lực mạnh mẽ tới mức không cần thêm lực nào khác. Qua đó
có thể bác bỏ cả thuyết về nguồn gốc thần bí lẫn thuyết về những thảm họa
biến đổi thế giới. “Toàn bộ chủ đề về sự tuyệt chủng của các loài liên quan
tới sự kỳ bí hoàn toàn vu vơ,” ông viết, ngầm ý móc mỉa Cuvier.
Từ tiền đề của Darwin, một tiên đoán quan trọng tiếp nối. Nếu sự tuyệt
chủng được thúc đẩy bởi chọn lọc tự nhiên và chỉ bởi chọn lọc tự nhiên, hai
quá trình đó phải diễn ra gần như ở cùng mức độ. Bằng không, sự tuyệt
chủng phải diễn ra thường xuyên hơn.
“Sự tuyệt chủng hoàn toàn của các loài trong một nhóm thường là một
quá trình chậm hơn so với sự sản sinh ra các loài trong nhóm đó,” ông từng
nhận xét.
Không ai từng chứng kiến một loài mới ra đời, hay theo Darwin, họ cũng
không nên trông chờ điều đó. Sự hình thành loài diễn ra lâu dài tới mức, với
tất cả dự tính và mục đích, là không thể quan sát được. “Chúng ta chẳng
thấy gì về những thay đổi chậm chạp trong tiến trình này,” ông viết. Như thế
phải là hợp lý khi cho rằng sự tuyệt chủng lẽ ra còn khó chứng kiến hơn
nhiều. Nhưng không phải thế. Thực ra, trong những năm Darwin giam mình
ở Down House [
] phát triển ý tưởng của ông về sự tiến hóa, những cá thể
cuối cùng của một trong những loài được yêu thích nhất của châu Âu, chim
ăng-ca lớn, đã biến mất. Hơn nữa, sự kiện này được ghi lại thành biên niên tỉ
mỉ bởi các nhà điểu cầm học người Anh. Ở đây thuyết của Darwin đã trái
ngược hoàn toàn với các dữ kiện thực tế, với những hàm ý tiềm ẩn đòi hỏi
suy nghĩ sâu sắc.
***
Viện Lịch sử Tự nhiên Iceland là một tòa nhà mới nằm trên sườn đồi đơn
độc bên ngoài Reykjavik. Tòa nhà có mái nghiêng và những bức tường kính
nghiêng nhìn khá giống mũi một chiếc tàu. Nó được thiết kế làm cơ sở
nghiên cứu, không cho công chúng vào, tức là cần phải có hẹn riêng để được
thấy bất cứ mẫu vật nào trong bộ sưu tập của viện. Những mẫu vật này, như
