GIỮA NHỮNG VỊ VUA ĐÃ CHẾT
VÀ CÁC THÁNH THẦN BỊ LÃNG
QUÊN
Ý muốn lưu lại với Darius thêm một thời gian nữa khiến tôi đảo lộn thứ tự
các chuyến đi của mình, từ Congo năm 1960 đột ngột chuyển qua Iran năm
1979, nghĩa là qua đất nước đang diễn ra cuộc cách mạng Hồi giáo mà đứng
đầu là ông già cứng rắn và nguy hiểm - Ayatollah Khomeini.
Việc nhảy cóc từ thời kỳ này qua thời kỳ khác là cám dỗ thường trực của
con người, khi anh ta là nô lệ và nạn nhân của những quy luật thời gian tàn
nhẫn, muốn cảm thấy một cách hão huyền dù chỉ trong khoảnh khắc rằng
mình là chủ nhân và người thống trị của nó, cao hơn nó và có thể thoải mái
chắp nối, chia ra, sắp xếp hoặc lắp ghép các giai đoạn, thời kỳ với nhau.
Tại sao lại là Darius? Bởi vì khi đọc những gì Herodotus viết về các hoàng
đế phương Đông, ta thấy dù quả thực tất cả bọn họ đều làm những việc tàn
bạo, nhưng trong số họ vẫn có những người đôi khi làm được điều gì đó lớn
hơn, và rằng cái “lớn hơn” ấy có thể hữu ích và tốt đẹp. Trường hợp của
Darius chính là như vậy. Một mặt, ông là người tàn bạo. Như trong lúc ông
cùng quân đội lên đường đánh người Scythia, “khi ấy một người Ba Tư là
Oeobazus xin Darius để lại cho mình một trong ba người con trai đã kéo
nhau đi lính hết. Darius tuyên bố sẽ để lại cho ông tất cả các con trai, như
cho một người bạn đã thỉnh cầu mình một việc nhỏ mọn. Oeobazus rất vui
mừng vì ngỡ rằng các con sẽ được giải ngũ. Nhưng đức vua hạ lệnh cho
những người hầu cận được chỉ định riêng hết con của Oeobazus. Và những
người bị giết đã ở lại theo cách đó.”
Mặt khác, ông là một người cai trị tốt, ông săn sóc đường sá và việc thông
tin liên lạc, đúc tiền và thúc đẩy buôn bán. Nhưng trước hết, gần như ngay
từ khi vừa tiếp nhận vương miện, ông đã bắt đầu xây dựng một thành phố
