là - Diodor nói - những thợ lành nghề trong.mỹ thuật và các ngành thủ
công, họ đã làm việc tốt; vì thế họ bị xẻo các bộ phận khác của cơ thể, chỉ
được chừa lại những bộ phận thiết yếu để thực hiện chuyên môn của mình.”
Nhưng những kẻ bất hạnh ấy thỉnh cầu Alexander không ra lệnh cho họ
quay về Hy Lạp mà để họ lại đó, ở Persepolis mà họ đã xây nên: ở Hy Lạp,
với diện mạo của mình, “mỗi người đều sẽ cảm thấy bị cô lập, họ sẽ là đối
tượng của sự thương hại, là những kẻ bị xã hội ruồng bỏ”.
***
Chúng tôi đã đến Persepolis.
Một cầu thang dài rộng dẫn lên thành phố. Một bên là bức tranh điêu khắc
cao chạm đá hoa cương màu xám thẫm được đánh bóng một cách hoàn hảo
mô tả các chư hầu đang tiến về phía đức vua để bày tỏ lòng trung thành và
sự thần phục của mình. Mỗi bậc thang là một chư hầu, và có vài chục chư
hầu. Khi ta bước lên một bậc thang, chư hầu của bậc thang đó đồng hành
với ta, ông ta sẽ trao ta cho chư hầu tiếp theo khi ta bước lên bậc cao hơn,
còn chính ông ta sẽ ở lại tại chỗ, canh giữ bậc thang của mình. Thật lạ lùng
là hình dáng của các chư hầu hoàn toàn giống hệt như nhau từ các chi tiết
nhỏ nhất về diện mạo, kích thước và hình thù. Họ mặc áo choàng dài chấm
đất lộng lẫy, đầu đội mũ xếp nếp, họ giữ thanh giáo dài trước mặt bằng cả
hai tay, vai đeo bao đựng tên được trang trí. Gương mặt họ tỏ vẻ nghiêm
trang, và mặc dù một hành động của thân phận nô lệ đang chờ họ, tất cả họ
đều đứng thẳng, trong tư thê đầy tự trọng.
Sự giống nhau về hình dáng của các chư hầu đồng hành với ta khi bước lên
thang gác này mang lại cảm giác nghịch lý của sự chuyển động trong bất
động, bởi vì chúng ta bước lên, nhưng vì luôn luôn nhìn thấy chính chư hầu
ấy, ta đồng thời có cảm tưởng rằng mình đứng nguyên tại chỗ, như thể bị
những tấm gương gian trá vô hình giam giữ. Nhưng rồi rốt cuộc ta cũng lên
đến đỉnh và có thể nhìn lại phía sau. Quang cảnh thật tuyệt vời: bên dưới,
trải ra một bình nguyên vô tận - vào giờ này đã tắm mình trong ánh nắng
chói lòa - chỉ bị một con đường cắt ngang: đường dẫn đến Persepolis.
