khỏi cận cảnh, từ chính giữa sân khấu lùi vào bóng tối, náu mình sau bức
màn và các cánh gà.
Herodotus, người đã sinh ra, sống và sáng tạo ở phía bên kia vực thăm thời
gian ngăn cách với chúng ta, có cảm thấy vì thê mà nghèo nàn hơn không?
Không có gì chứng tỏ điều đó. Trái lại, ông sống cuộc sống tràn đầy, làm
quen với cả thế giới, gặp gỡ rất nhiều người, nghe hàng trăm câu chuyện;
ông là một người tích cực, năng động và không mệt mỏi, luôn tìm kiếm một
điều gì đó, luôn bận bịu với một công việc nào đó. Ông còn muốn làm quen
và tìm hiểu nhiều điều, sự việc và bí mật khác nữa, muốn giải đáp ngần ấy
câu đố, trả lời cho một danh sách dài các câu hỏi, nhưng đơn giản là ông
không có đủ thời gian, sức lực và thời gian, đơn giản là ông không kịp, như
chúng ta cũng không kịp, cuộc sống của con người thật ngắn ngủi làm sao!
Ông có phiền lòng vì không có tàu nhanh hay máy bay, thậm chí không có
cả xe đạp không? Không chắc. Cứ cho là nếu ông có sẵn tàu nhanh hay máy
bay, ông có thu thập và để lại cho chúng ta nhiều tin tức hơn hay không?
Điều này cũng không chắc.
***
Tôi có cảm tưởng rằng vấn đề của ông là hoàn toàn khác. Đó là - có lẽ là
vào cuối đời - ông quyết định viết sách, vì ông ý thức được rằng mình đã
thu thập một số lượng khổng lồ các câu chuyện và thông tin, rằng nếu
không ghi lại chúng vào sách, tất cả những gì được tập hợp từ trước đến nay
trong trí nhớ ông đơn giản là sẽ biến mất. Ớ đây lại là cuộc đấu tranh muôn
thuở của con người với thời gian, đấu tranh với những nhược điểm của trí
nhớ, với sự chóng tàn của nó, với khuynh hướng xóa mờ và biến mất không
đổi của nó. Chính từ xung đột này nảy ra ý tưởng về sách, mọi quyển sách.
Và từ đó là sự bền vững của ký ức - có thể nói là sự vĩnh cửu của nó. Vì con
người biết, càng nhiều tuổi càng biết rõ và cảm nhận đau đớn hơn, rằng trí
nhớ là mong manh và chóng tàn. Nêu anh ta không ghi lại hiểu biết và kinh
nghiệm của mình vào một hình thức bền vững hơn thì những gì anh ta mang
trong mình sẽ biến mất. Từ đó mà mọi người đều muốn viết sách. Ca sĩ và
cầu thủ bóng đá, chính trị gia và tỉ phú. Nếu không thể tự viết hoặc không
