cuồng như thế nào. Đó là những người đã bị quân Ba Tư giẫm lên gót, đã
mất một nửa đất nước, mất thành phố của mình. Ở nơi Hội đồng họp và
những người xem tụ tập, có thể tìm thấy đá không khó khăn gì. Hy Lạp là
xứ sở của đá, khắp nơi đầy đá. Mọi người giẫm trên đá, chỉ cần cúi xuống là
đủ. Và chính điều đó đã xảy ra! Tất cả đều với lấy viên đá gần nhất, thuận
tay nhất và ném vào Lycides. Ban đầu có lẽ anh ta đã kêu lên sợ hãi, và sau
đó máu me đầm đìa rên rỉ vì đau, co rúm người lại, khò khè, van xin người
ta rủ lòng thương xót. Nhưng vô ích! Đám đông đang trong cơn hung dữ,
mất trí, điên cuồng không còn nghe gì, nghĩ gì, không thể dừng lại được
nữa. Nó chỉ nguội đi khi đã ném đá Lycides đến chết, biến anh ta thành một
đông nhão nhoét, bắt anh ta phải câm miệng vĩnh viễn.
Nhưng đó vẫn chưa phải là kết thúc!
Herodotus viết rằng, “khi đám đàn bà Athens biết được toàn bộ sự việc, họ
xúi giục nhau và người này rủ người kia, họ tự động đến nhà Lỵcides ném
đá vợ và các con anh ta đến chết”.
Vợ và các con! Nhưng những đứa trẻ Athens ấy có lỗi gì khi cha chúng
nghĩ đến chuyện tìm thỏa hiệp với quân Ba Tư? Chúng thậm chí có biết
chút gì về những người Ba Tư ấy không? Và biết rằng nói chuyện với họ là
điều xấu xa, thậm chí mang tội chết? Những đứa nhỏ nhất trong số chúng
có tưởng tượng được cái chết là thế nào không? Nó đáng sợ thế nào? Vào
lúc nào thì chúng nhận ra rằng các bà, các cô chúng bỗng nhiên trông thấy
trước nhà này không mang bánh ngọt và nho đến cho chúng, mà là nhũng
viên đá lát nữa sẽ ném vỡ đầu chúng?
***
Số phận của Lycides cho thấy đối với người Hy Lạp vấn đề hợp tác với kẻ
xâm lược là đau đớn, nhức nhối và gây kích động mạnh đén thế nào. Phải
làm gì? Phải xử sự ra sao? Phải chọn lựa cái gì? Họp tác hay kháng cự?
Thương lượng hay tẩy chay? Thỏa thuận và gắng chịu đụng hay chọn hành
động anh hùng và đi tới vầng sáng vinh quang? Những câu hỏi hóc búa va
day dứt, những mâu thuẫn đau đớn.
