tồn tại, vì lịch sử chỉ là một chuỗi không ngừng của hiện tại, các sự kiện xa
xôi nhất lại là ngày hôm nay mật thiết nhất của những người sống thời đó.
Để tự bảo vệ mình trước chủ nghĩa địa phương thời gian, tôi thám hiểm thế
giới của Herodotus. Người đàn ông Hy Lạp thông minh và từng trải là
hướng dẫn viên của tôi. Chúng tôi đã cùng nhau du hành nhiều năm trời. Và
mặc dù du lịch một mình là tốt nhất, tôi cho rằng chúng tôi đã không làm
phiền nhau - ngăn cách chúng tôi là hai nghìn năm trăm năm và một thứ
khoảng cách khác bắt nguồn từ tình cảm kính trọng của tôi, vì cho dù đối
với mọi người Herodotus luôn cởi mở, ân cần và hòa nhã, tôi luôn có cảm
giác mình đang tiếp xúc với một người khổng lồ.
Như thế, những chuyến đi của tôi có hai chiều cùng diễn ra một lúc - đi vào
thời gian (đến Hy Lạp, Ba Tư cổ đại, đến với người Scythia), và vào không
gian (công việc hiện thời ở châu Phi, châu Á, châu Mỹ La tinh). Quá khứ
hiện hữu trong hiện tại, và hai thời này kết nối lại với nhau, tạo nên dòng
chảy không đứt quãng của lịch sử.
***
Nhưng phải chăng tôi đã đúng khi trốn chạy vào lịch sử? Điều đó có ỷ
nghĩa gì không? Vì thực ra thì cuối cùng chúng ta tìm thấy ở đó chính điều
mà chúng ta tưởng rằng đã có thể lẩn trốn.
Herodotus bị mắc kẹt trong một sự mâu thuẫn nan giải: một mặt, ông hy
sinh cuộc đời để cô gắng giữ gìn sự thật lịch sử, “để lịch sử loài người
không phai mờ trong ký ức”, mặt khác, trong các điều tra của ông nguồn
chính không phãi là lịch sử trực tiếp, mà là lịch sử được người khác kể lại,
có nghĩa là lịch sử theo suy nghĩ của họ, được ghi nhớ một cách chọn lọc và
sau đó được trình bày một cách có chủ đích. Tóm lại, đó không phải là lịch
sử khách quan, mà là lịch sử như những người kể nó muốn thế. Không có
giải pháp cho sự vênh lệch này. Chúng ta chỉ có thể giảm thiểu hoặc làm dịu
bớt nó, nhung không bao giờ đạt được trạng thái hoàn hảo. Herodotus ý
thức được điều ấy và do đó ông luôn cảnh báo: “như họ nói với tôi”, “như
họ cả quyết” v.v... Vì vậy, theo nghĩa tuyệt đối, chúng ta không bao giờ có
