thân của tất cả mọi người. Ông có những buổi thuyết giảng, gặp mặt, những
buổi nói chuyện - có lẽ ông kiếm sống nhờ chúng. Ông làm quen với các
nhân vật quan trọng - Socrates, Sophocles, Pericles. Điều này không phải là
quá khó: Athens nhỏ, khi đó có khoảng một trăm nghìn dân và là một thành
phố chật chội, xây dựng lộn xộn. Chỉ có hai nơi tách biệt và đặc sắc: trung
tâm tôn giáo - Acropolis và nơi của những cuộc gặp gõ, hội hè, buôn bán,
của đòi sống giải trí và chính trị - Agora, ở đây người ta tụ tập từ sáng, trò
chuyện, hội họp. Quảng trường Agora luôn tấp nập, đầy sức sống. Ở đây
hẳn là ta có thể gặp được Herodotus. Nhưng ông không lưu lại thành phô
này lâu. Vì vào khoảng những năm ông đến đây, chính quyền Athens đưa ra
đạo luật hà khắc chỉ thừa nhận quyền chính trị cho người có cả cha lẫn mẹ
sinh ra ở Attica - một vùng ven Athens. Do đó Herodotus không thể trở
thành công dân của thành phố. Ông rời bỏ nó, lại đi chu du cho tới khi rốt
cuộc định cư suốt quãng đời còn lại tại Thurii, thuộc địa của Hy Lạp ở miền
Nam nước Ý.
Có các ý kiến khác nhau về những gì xảy ra tiếp theo. Có người cho rằng
ông không rời khỏi đó nữa. Những người khác khẳng định sau đó ông còn
đến thăm lại Hy Lạp, rằng người ta nhìn thấy ông ở Athens. Thậm chí
Macedonia cũng được nhắc đến. Nhưng thực sự không có gì là chắc chắn.
Ông mất năm sáu mươi tuổi - nhưng ở đâu? Trong hoàn cảnh nào? Phải
chăng những ngày cuối đời ông đã sống ở Thurii, ngồi viết quyển sách của
mình dưới bóng cây tiêu huyền? Hay có thể ông không còn nhìn rõ nữa và
đọc cho ai đó ghi? Ông có những ghi chép không, hay chỉ cần trí nhớ là đủ?
Người thời ấy có trí nhớ tuyệt vời. Vậy ông cũng có thể nhớ những câu
chuyện về Croesus và Babylon, về Darius và người Scythia, về Ba Tư,
Thermopylae và đảo Salamis. Và rất nhiều chuyện kể đầy ắp trong Sử ký.
Nhưng cũng có thể Herodotus đã mất trên boong thuyền giữa Địa Trung
Hải? Hay khi ông đang đi bộ trên đường, mệt mỏi ngồi xuống một tảng đá
để không bao giờ đứng dậy được nữa? Herodotus biến mất, rời bỏ chúng ta
cách đây hai mươi lăm thế kỷ vào một năm không xác định được rõ ràng và
ở một nơi mà chúng ta không biết.
