***
Tòa soạn.
Những chuyến đi xuống cơ sở.
Họp hành. Những buổi gặp gỡ. Những cuộc trò chuyện.
Lúc rảnh rỗi tôi ngồi giữa các cuốn từ điển (cuối cùng từ điển tiếng Anh đã
được xuất bản!) và sách về Ân Độ (tác phẩm đồ sộ của Jawaharlal Nchru -
Khám phá Ấn Độ, cuôn Tự truyện vĩ đại của Mahatma Gandhi và cuốn
Panchatantra, hay là năm tập ngụ ngôn Ân Độ tuyệt hay lúc đó vừa được
phát hành. Bởi vì sau cái chết của Stalin, kiểm duyệt dễ dàng hơn và những
cuốn sách bị khóa kín suốt bao năm bắt đầu được xuất bản).
Với mỗi cuốn sách tiếp theo tôi lại như có cuộc du ngoạn mới đến Ấn Độ,
hồi tưởng các nơi mình đã qua và khám phá mỗi lúc một sâu hơn, nhiều
phương diện hơn, mỗi lúc lại thấy thêm các ý nghĩa khác của những điều
trước đó tôi tưởng mình đã biết. Nhưng đồng thời tôi cũng nhận ra rằng các
hành trình này có thể kéo dài, lặp lại, nhân lên bằng cách đọc sách, xem bản
đồ, ngắm tranh ảnh. Hơn thế nữa, chúng ưu việt hơn những chuyến đi xảy
ra trong hiện thực, bởi vì trong cuộc hành trình bằng hình ảnh này ta có thể
dừng lại một điểm nào đó, bình tĩnh ngắm nghía, quay lại bức ảnh trước
v.v..., những điều mà trong chuyên du ngoạn thực thụ ta thường không có
thời gian hay khả năng để thực hiện.
Vậy là tôi ngày càng đắm chìm sâu hơn vào những điều phi thường và
phong phú của Ấn Độ, nghĩ rằng theo thời gian nó đã trở thành đề tài ruột
của mình, thì một ngày mùa thu năm 1957 cô thư ký chuyện gì cũng biết
Krysia Korta gọi tôi ra khỏi phòng ở tòa soạn, bí mật và sôi nổi thì thầm:
- Anh sẽ sang Trung Quốc!
