chúng không có khái niệm Thượng đế), có giai đoạn chúng căng thẳng và
xung đột, có giai đoạn vị hoàng đế nào đó ủng hộ một bên, thì dòng chảy
tâm linh thứ hai có lúc làm chúng trở nên thống nhất, có lúc lại gây rối và
đấu tranh. Nhưng sau đó tất cả đều kết thúc bằng sự thỏa hiệp, thẩm thấu
lẫn nhau, bằng một hình thức chung sống nào đó. Mọi thứ rơi vào cái hố
sâu vĩ đại của lịch sử nền văn minh này, bị nó nuốt chửng, để rồi sau đó
hiện ra với hình thái và tính chất Trung Hoa không thể trộn lẫn.
Quá trình tổng hợp, liên kết và luân chuyển này có thể diễn ra trong tâm
hồn từng người Trung Quốc. Tùy theo tình thế, phạm vi và hoàn cảnh mà
yếu tố Khổng giáo hay Đạo giáo trội hơn, bởi vì không có gì ở đây bị ấn
định vĩnh viễn, không có gì bị sập xuống, bị đóng triện chắc chắn. Để tồn
tại, anh ta có thể là một người thi hành phục tùng. Bề ngoài - khiêm tốn,
nhưng bên trong - tách biệt, khó hiểu và độc lập.
Chúng tôi về lại Bắc Kinh và khách sạn của mình. Tôi trả lại với những
quyển sách. Tôi bắt đầu tìm hiểu cuộc đời nhà thơ lớn thế kỷ thứ chín - Hàn
Dũ. Khi đó Hàn Dũ, người theo Khổng Tử, bắt đầu chống lại ảnh hưởng
của Phật giáo, hệ tư tưởng Ấn Độ xa lạ ở Trung Quốc. Ông viết những bài
chỉ trích, những biểu chưong nảy lửa. Hành động mang tính sô vanh này
của nhà thơ lớn đã làm hoàng đế Hiến Tông - người theo đạo Phật - nổi
giận đến mức ban đầu ngài hạ lệnh đem Hàn Dũ ra xử tử, nhưng triều thần
kêu xin, nên đổi thành lệnh đày đi tỉnh Triều Châu ngày nay, đến một nơi
đầy cá sấu.
Trước khi tôi kịp biết chuyện gì xảy ra tiếp theo thì có người từ tòa soạn
báo Trung Quốc đến và dẫn theo một người đàn ông của trung tâm ngoại
thương mang cho tôi thư của bạn bè từ Vacsava. Những người bạn ở tòa
soạn báo Ngọn cờ thanh niên viết rằng vì nhóm của chúng tôi tuyên bố
phản đối việc đóng cửa tờ báo Po Prostu, toàn ban bị Ban chấp hành Trung
ưong đuổi hết, còn tờ báo do ba ủy viên nhân dân được cử đến lãnh đạo. Để
biểu lộ sự phản kháng, một bộ phận các nhà báo tự thôi việc, số khác lưỡng
lự, chờ đợi. Trong thư này bạn bè hỏi tôi sẽ làm gì.
