Người đàn ông của trung tâm ngoại thương đi rồi, tôi không suy nghĩ gì
nhiều, nói với đồng chí Li rằng tôi nhận được lệnh phải trở về nước gấp, và
tôi phải bắt đầu thu dọn hành lý ngay. Gương mặt đồng chí Li không chút
suy suyển. Chúng tôi nhìn nhau một thoáng, sau đó đi xuống dưới, đến
phòng ăn, nơi bữa tôi đang chờ.
Từ Trung Quốc, tương tự như từ Ấn Độ, tôi ra đi với cảm giác mất mát,
thậm chí với nỗi buồn, nhung đồng thời cũng có cái gì đó của một cuộc
chạy trốn có ý thức. Tôi đã phải trốn chạy, bởi vì thế giới mới mà trước đây
tôi chưa từng biết bắt đầu cuốn tôi vào quỹ đạo của nó, hút lấy tôi hoàn
toàn, điên cuồng chinh phục và làm cho tôi bị phụ thuộc. Ngay lập tức tôi bị
sụ say mê nhấn chìm, cháy lên ham muốn tìm hiểu, mê đắm hết mình, tan
chảy, đồng nhất. Nhu thể tôi sinh ra và lớn lên ở đó, bắt đầu cuộc sống ở đó.
Tôi muốn học tiếng ngay tức thì, muốn đọc cả đống sách chuyên đề, tìm
hiểu từng ngõ ngách của xứ sở xa lạ đối với tôi.
Đó là một thứ bệnh, một ham mê nguy hiểm, bởi vì đồng thời tôi cũng tự
nhận thức được rằng các nền văn minh ấy vĩ đại, giàu có, phức tạp và phong
phú đến mức để biết được dù chỉ một phần của một trong số chúng, dù chỉ
một mảnh vụn, cũng phải mất cả cuộc đời. Dó là những công trình có vô số
phòng, hành lang, ban công và gác xép nằm trong những mê lộ và mê cung
mà nếu bạn đi vào một trong sô chúng, bạn sẽ không còn lối ra, đường rút
lui, lùi lại. Trở thành một nguời Ấn Độ, một nguời Hoa, Arập hay Do Thái
là những theo đuổi cao cấp và cuốn hút con nguời, noi không còn chỗ và
thời gian cho bất cứ điều gì khác.
Nhưng điều nằm ngoài biên giới của các thế giới ấy cũng cuốn hút tôi - tôi
bị những con nguời mới, những nẻo đường mới, bầu trời mới quyến rũ.
Tôi trở về Vacsava. Tình cảnh kỳ dị của tôi ả Trung Quốc, việc tôi không
được phân nhiệm vụ, bị treo giò vô nghĩa lý, nhanh chóng được sáng tỏ.
Sáng kiến gửi tôi sang Bắc Kinh nảy sinh trong làn sóng của hai diễn biến
“tan băng”: tại Ba Lan - sự kiện Tháng Mười năm 1956, ở Trung Quốc -
Trăm Hoa của chủ tịch Mao. Nhưng tôi vừa đến đó thì ở Vacsava và Bắc
