Vậy là Herodotus chu du khắp thế giới, gặp gỡ mọi người và nghe những gì
họ kể. Họ nói với ông họ là ai, họ kể câu chuyện của mình. Nhưng vì sao họ
biết họ là ai, từ đâu đến? À, họ kể, họ nghe người khác nói, trước hết là từ
ông cha mình. Cha ông truyền kiến thức cho họ, như giờ đây họ lại truyền
nó cho người khác. Kiến thức này mang hình thức của các câu chuyện khác
nhau. Người ta ngồi bên đống lửa và kể chuyện. Sau này đó sẽ được gọi là
các truyền thuyết và thần thoại, nhưng vào thời điểm khi họ nói hoặc nghe,
họ tin rằng đó là sự thật thần thánh nhất, là hiện thực hiển nhiên nhất.
Họ ngồi nghe, đống lửa vẫn cháy, ai đó cho thêm củi, ánh sáng và sức ấm
của đống lửa hồi sinh ý nghĩ, đánh thức trí tưởng tượng. Gần như không thể
hình dung được chuỗi các câu chuyện kể này nếu thiếu một điều, rằng ở đâu
đó không xa có đống lửa đang cháy, hoặc trong bóng tối của căn nhà có
ngọn đòn hay cây nến đang tỏa sáng. Ánh lửa lôi cuốn, liên kết cả nhóm,
truyền cho họ năng lượng tốt. Ngọn lửa và cộng đồng. Ngọn lửa và lịch sử.
Ngọn lửa và ký ức. Tiền bối của Herodotus là Heraclitus coi ngọn lửa là
nguồn gốc của mọi vật chất, là thứ chất nguyên thủy nhất: mọi thứ, ông nói,
giống như ngọn lửa, ở trong sự chuyển động vĩnh cửu, mọi thứ tắt lụi để rồi
lại bùng cháy. Mọi thứ cháy, nhưng thay đổi trong khi cháy. Ký ức cũng
vậy. Những hình ảnh này của nó lụi tắt, thay vào đó những hình ảnh mới
xuất hiện. Có điều những hình ảnh mới này không giống hột với các cái
trước, chúng khác - cũng như không thể tắm hai lần trên một dòng sông,
không có cách nào để hình ảnh mới hoàn toàn giống với cái trước.
Chính là Herodotus hiểu rất rõ quy luật trôi qua không trở lại này và ông
muốn chống lại bản chất hủy diệt của nó: để lịch sử loài người theo dòng
thời gian không phai mờ trong ký ức.
Phải táo bạo làm sao, phải ý thức về tầm quan trọng và sứ mệnh của mình
đến thế nào thì mới có thể dám có ý định ấy: để lịch sứ loài người theo
dòng thời gian không phai mờ trong ký ức. Lịch sử loài người! Nhưng từ
đâu mà ông biết được rằng có tồn tại một cái gì đó như là lịch sử loài
người? Tiền bối của ông - Homer - miêu tả lịch sử của một cuộc chiến tranh
cụ thể - cuộc chiến thành Troy, và sau đó là những cuộc phiêu lưu của
