11.Trí Tuệ
Chúng ta thường thâu thập trí tuệ bằng ba phương cách:
*
Trí văn, nghe dạy, rồi học hỏi (sutamayā paññā).
*
Trí tư, suy tư và luận giải (cintāmayā paññā).
*
Trí tu, tu tập thực hành (bhāvanāmayā paññā).
Sutamayā paññā (trí văn) là được chỉ dạy đúng đắn, rồi bắt đầu thực
hành; cintāmayā paññā (trí tư) là tiến trình nghiền ngẫm suy tư những gì
mình học để hiểu biết sáng tỏ những lời chỉ dạy ấy; bhāvanāmayā paññā (trí
tu) là sự hiểu biết phát sanh do trực tiếp thực hành.
Ta cần phải có hai trí tuệ đầu -- trí văn và trí tư -- để thực hành chú niệm
có hiệu quả, làm phát sanh trí tuệ. Tất cả ba (văn, tư, tu) là ba giai đoạn của
pháp hành, tất cả ba đều chánh yếu cần thiết cho pháp hành thiền Minh Sát.
Khi còn sơ cơ trong pháp hành, ta cần phải đọc Giáo Pháp trong kinh
sách hay ít nữa phải nghe giảng dạy và tham dự các buổi luận đạo, trình
pháp. Những việc làm nầy giúp ta hiểu biết, và chỉ dạy ta phương cách thực
hành một vài “tài liệu” cần thiết để suy tư. Ta cần phải ghi nhớ những lời
chỉ dẫn khuyên dạy, cần phải suy tư để khi đối phó với những khó khăn và -
- đương nhiên -- nêu lên những thắc mắc trong khi trình pháp.
Rất cần thiết phải tinh tấn gia công hiểu biết để thấu hiểu, thâu thập trí
tuệ. Tuy nhiên, cũng cần nên ghi nhớ nằm lòng, phải đưa những điều hiểu
biết ấy vào pháp hành của ta. Tất cả những chỉ dẫn sẽ hoạt động trong tâm
ta, sẽ ảnh hưởng đến đường lối ta suy tư và cách thức ta nhìn sự vật. Như
vậy, phải vững tâm chắc chắn rằng ta thấu hiểu rõ ràng “nền tảng” của pháp
hành, rằng ta đã thật sự hiểu biết những gì mình đang làm. Mỗi khi mình
