Ông Trần Sĩ Chương: Nói như anh Bích, cảm giác lạc quan phải có độ dài
nhất định thì mới có điều kiện cụ thể để cấu thành hạnh phúc. Nhưng nếu
phân tích trạng thái vui buồn của mấy người đầu cơ bất động sản sẽ thấy
một thực tế đáng lưu ý.
Giả dụ, mấy năm vừa rồi, giá nhà đất lên rầm rầm, các ông đầu cơ bất động
sản sẽ rất lạc quan vì có thể kiếm bộn tiền. Nếu giá cứ lên tiếp thì không
nói làm gì, nhưng bất ngờ qua một đêm, giá bất động sản đảo chiều đi
xuống thì chắc chắn cái cảm giác lạc quan của các ông ấy cũng ngay lập
tức đảo chiều xuống theo.
Từ đó sẽ thấy yếu tố lạc quan tạo nên hạnh phúc không có giá trị bền vững;
yếu tố “biết đủ là đủ” có lẽ có giá trị tạo nên hạnh phúc bền vững hơn.
TS. Nguyễn Tường Bách: Từ cách lý giải của anh Chương, tôi có suy
nghĩ: Liệu một quốc gia như Bangladesh có thể đột phá để trở nên giàu có
hơn trong một vài năm tới không? Cuba liệu có tạo ra mức tăng trưởng cao
hơn trong thời gian ngắn không?... Chắc là không, vậy tại sao người dân
các nước đó vẫn có cảm giác hạnh phúc, lạc quan? Hay, một quốc gia như
Bắc Triều Tiên nếu được hỏi sẽ thế nào? Biết đâu chỉ số hạnh phúc đo được
cũng rất cao?...
Từ những câu chuyện có thực đó, tôi đành phải nghĩ thế này: phải chăng sự
giàu có được định nghĩa một cách khác nhau. Đa số cho rằng giàu có là dồi
dào về tiền của. Nhưng ai đó đã nói một điều mà tôi rất tâm đắc, là giàu
tiền chưa chắc đã là giàu. Phải chăng, sự ít nhu cầu, ít đòi hỏi mới là sự
giàu có? Phải chăng đó là nguồn gốc tại sao các nước Nam Mỹ, Á Châu,
trong đó có nước ta chiếm vị trí cao trong bảng xếp hạng hạnh phúc?
TS. Alan Phan: Tôi cũng nghĩ khi người ta ít đòi hỏi, ít nhu cầu thì ít bị
thất vọng. Tuy nhiên, có một mẫu số chung cho những nước chiếm thứ
hạng cao trong bảng xếp hạng chỉ số hạnh phúc: đó là vấn đề văn hóa.
Cách nay nhiều năm tôi thấy bảng xếp hạng chỉ số phát triển kinh tế, trong
nhóm giàu có là Nhật, Hàn, Đan Mạch... Và nghèo nhất là các nước thuộc
châu Phi... Nhưng nếu xét theo tiêu chí hạnh phúc thì bảng này bị đảo
