Và một lần, nàng đặc biệt âu yếm ông Swann hơn bình thường, tôi
nêu nhận xét đó khi ông đã đi khỏi, thì nàng đáp:
“Phải, tội nghiệp ba, mấy hôm nay là giỗ ông nội tôi. Anh có thể
hiểu ba tôi cảm thấy như thế nào, anh thì anh hiểu điều đó mà, về
những chuyện ấy, chúng mình đồng cảm. Cho nên tôi cố gắng bớt tai ác
hơn ngày thường.” - “Nhưng ba cô đâu có thấy cô tai ác, ông thấy cô
thật hoàn hảo.” - “Tội nghiệp ba, đó là vì ba quá tốt.”
Ông bà Swann không chỉ ca ngợi với tôi những nết tốt của Gilberte -
vẫn nàng Gilberte ấy mà ngay cả trước khi được gặp mặt, tôi đã hình
dung đứng trước một ngôi nhà thờ, giữa một phong cảnh ở Île-de-
France
, rồi sau đó, khi những giấc mơ nàng khơi dậy trong tôi đã
nhường chỗ cho những kỷ niệm, tôi luôn thấy nàng hiển hiện trước
hàng rào hồng gai, trên con đường nhỏ dốc đứng mà tôi vẫn theo để đi
dạo về phía Méséglise. Khi, cố lấy giọng thản nhiên của một người bạn
gia đình muốn biết sở thích của một cô bé trong nhà, tôi hỏi Madame
Swann xem Gilberte ưa những ai nhất trong đám bạn bè, bà đáp:
“Nhưng chắc cậu được em nó chia sẻ tâm sự nhiều hơn tôi chứ, cậu
là người được chuộng nhất mà, là crack
, như người Anh nói.”
Khi thực tế ứng với điều ta bao lâu mơ ước thành một sự trùng khớp
cực kỳ hoàn hảo, nó hoàn toàn che khuất mơ ước ấy khỏi mắt ta, quyện
lấn với mơ ước ấy, như hai hình bằng nhau chồng khít lên nhau thành
một; trong khi đó, trái lại, để niềm vui của ta trọn vẹn ý nghĩa, ta những
muốn tất cả mọi chi tiết của điều ta mong muốn, chính vào lúc ta đạt
được nó, vẫn giữ được cái tiếng là phi thể chất - và để chắc chắn hơn
rằng đó đúng là niềm mơ ước ấy. Và ngay cả tư duy cũng không thể tái
tạo trạng thái cũ để đối chiếu với trạng thái cũ, bởi vì tư duy đã mất
phạm vi tự do hoạt động theo ý muốn: những người ta mới làm quen,
ký ức về những giây phút đầu tiên không ngờ tới, những lời trò chuyện
ta nghe thấy, đã ở đó chắn lối vào ý thức của ta và quản những lối ra
khỏi trí nhớ chặt chẽ hơn những lối ra khỏi trí tưởng tượng của ta,
